Pages

Saturday 6 February 2021

भारत सरकार की योजनाएं




😎 नीति आयोग 
👉 1 जनवरी 2015

😎 हृदय योजना
👉 21 जनवरी 2015

😎 बेटी बचाओ बेटी पढ़ाओं 
👉 22 जनवरी 2015

😎 सुकन्या समृद्धि योजना 
👉 22 जनवरी 2015

😎 मुद्रा बैंक योजना 
👉 8 अप्रैल 2015

😎 प्रधानमंत्री सुरक्षा बीमा योजना 
👉 9 मई 2015

😎 अटल पेंशन योजना
👉 9 मई 2015

😎 प्रधानमंत्री जीवन ज्योति योजना 
👉 9 मई 2015

😎 उस्ताद योजना (USTAD) 
👉 14 मई 2015

😎 प्रधानमंत्री आवास योजना 
👉 25 जून 2015

😎 अमरुत योजना (AMRUT)
👉 25 जून 2015

😎 समार्ट सिटी योजना 
👉 25 जून 2015

😎 डिजिटल इंडिया मिशन
👉 1 जुलाई 2015

😎 स्किल इंडिया मिशन 
👉 15 जुलाई 2015

😎 आप यह नोट्स कहां पढ़ रहे हैं  
👉 सरकारी शाइन डॉट कॉम


😎 दीनदयाल उपाध्याय ग्राम ज्योति योजना 
👉 25 जुलाई 2015

😎 नई मंजिल 
👉 8 अगस्त 2015

😎 सहज योजना 
👉30 अगस्त 2015

😎 सवावलंबन स्वास्थ्य योजना
👉 21 सितंबर 2015

😎 मेक इन इंडिया
👉 25 सितंबर 2015

😎 इमप्रिण्ट इंडिया योजना
👉 5 नवंबर 2015

😎 सवर्ण मौद्रीकरण योजना 
👉 5 नवंबर 2015

😎 उदय योजना (UDAY) 
👉 5 नवंबर 2015

😎 वन रैंक वन पेंशन योजना 
👉 7 नवंबर 2015

😎 जञान योजना 
👉 30 नवंबर 2015

😎 किलकारी योजना 
👉 25 दिसंबर 2015

😎 नगामि गंगे, अभियान का पहला चरण आरंभ 
👉 5 जनवरी 2016

😎 सटार्ट अप इंडिया 
👉 16 जनवरी 2016

😎 प्रधानमंत्री फसल बीमा योजना 
👉 18 फरवरी 2016

😎 सेतु भारतम परियोजना 
👉 4 मार्च 2016

😎 सटैंड अप इंडिया योजना
👉 5 अप्रैल 2016

😎 आप यह नोट्स कहां पढ़ रहे हैं  
👉 सरकारी शाइन डॉट कॉम

😎 गरामोदय से भारत उदय अभियान 
👉 14अप्रैल 2016

😎 प्रधानमंत्री अज्वला योजना
👉 1 मई 2016

😎 प्रधानमंत्री कृषि सिंचाई योजना
👉 31 मई 2016

😎 राष्ट्रीय आपदा प्रबंधन योजना 
👉 1 जून 2016

😎 नगामी गंगे कार्यक्रम 
👉 7 जुलाई 2016
 
😎 गस फॉर इंडिया 
👉 6 सितंबर 2016

😎 उड़ान योजना 
👉 21 अक्टूबर 2016

😎 सौर सुजला योजना 
👉 1 नवंबर 2016

😎 प्रधानमंत्री युवा योजना 
👉 9 नवंबर 2016

😎 भीम एप
👉 30 दिसंबर 2016

😎भारत नेट परियोजना फेज - 2 
👉19 जुलाई 2017

😎 प्रधानमंत्री वय वंदना योजना 
👉21 जुलाई 2017

😎 आप यह नोट्स कहां पढ़ रहे हैं  
👉 सरकारी शाइन डॉट कॉम

😎आजीविका ग्रामीण एक्सप्रेस योजना 
👉21 अगस्त 2017

😎 प्रधानमंत्री सहज बिजली हर घर योजना - सौभाग्य 
👉25 सितंबर 2017

😎 साथी अभियान
👉 24 अक्टूबर 2017


Friday 5 February 2021

भारतीय संविधान के भाग

🟦 

♦️भारतीय संविधान के 22 भाग है

◾️भाग 1 - संघ और उनका राज्यक्षेत्र

◾️भाग 2 - नागरिकता

◾️भाग 3 - मूल अधिकार

◾️भाग 4 - राज्य की नीति के निर्देशक तत्व
🔺4 (क) मूल कर्तव्य

◾️भाग 5 - संघ

◾️भाग 6 - राज्य

◾️भाग 7 - निकाल दिया गया निरस्त कर दिया गया

◾️भाग 8 - संघ राज्य क्षेत्र

◾️भाग 9 - पंचायत

🔺9 (क) नगर पालिकाए
🔺9 (ख) सहकारी समितियां

◾️भाग - 10 - अनुसूचित जाति, जनजातीय क्षेत्र 

◾️भाग 11 - संघ और राज्यों के बीच संबंध

◾️भाग - 12 - वित्त, संपत्ती, संविदाए और वाद

◾️भाग - 13 - भारत के राज्य क्षेत्र के भीतर व्यापार, वाणिज्य और समागम

◾️भाग - 14 - संघ और राज्यों के अधीन सेवाएं
🔺14 (क) अधिकरण

◾️भाग 15 - निर्वाचन

◾️भाग 16 - कुछ वर्गों के संबंध में विशेष उपबंध

◾️भाग 17 - राज्य भाषा

◾️भाग 18 - आपात उपबंध

◾️भाग 19 - प्रकीर्ण

◾️भाग 20 - संविधान का संशोधन

◾️भाग 21 - अस्थाई, संक्रमणकालीन और विशेष उपबंध

◾️भाग 22 - संक्षिप्त नाम, प्रारंभ, हिंदी में प्राधिकृत पाठ और निरसन


Thursday 21 January 2021

कुछ महान कार्यों से सम्बंधित व्यक्ति।

1. ब्रह्म समाज – राजाराममोहन राय

2. आर्य समाज – स्वामी दयानंद सरस्वती

3. प्रार्थना समाज – आत्माराम पांडुरंग

4. दीन-ए-इलाही, मनसबदारी प्रथा – अकबर

5. भक्ति आंदोलन – रामानुज

6. सिख धर्म – गुरु नानक

7. बौद्ध धर्म – गौतमबुद्ध

8. जैन धर्म – महावीर स्वामी

9. इस्लाम धर्म की स्थापना, हिजरी सम्वत – हजरत मोहम्मद साहब

10. पारसी धर्म के प्रवर्तक – जर्थुष्ट

11. शक सम्वत – कनिष्क

12. मौर्य वंश का संस्थापक – चन्द्रगुप्त मौर्य

13. न्याय दर्शन – गौतम

14. वैशेषिक दर्शन – महर्षि कणाद

15. सांख्य दर्शन – महर्षि कपिल

16. योग दर्शन – महर्षि पतंजली

17. मीमांसा दर्शन – महर्षि जैमिनी

18. रामकृष्ण मिशन – स्वामी विवेकानंद

19. गुप्त वंश का संस्थापक – श्रीगुप्त

20. खालसा पन्थ – गुरु गोविन्द सिंह

21. मुगल साम्राज्य की स्थापना – बाबर

22. विजयनगर साम्राज्य की स्थापना – हरिहर व बुक्का

23. दिल्ली सल्तनत की स्थापना – कुतुबुद्दीन ऐबक

24. सतीप्रथा का अंत – लॉर्ड विलियम बेंटिक

25. आंदोलन : असहयोग,सविनय अवज्ञा, खेडा, चम्पारन, नमक, भारत छोडो – महात्मा गाँधी

26. हरिजन संघ की स्थापना – महात्मा गाँधी

27. आजाद हिंद फ़ौज की स्थापना – रास बिहारी बोस

28. भूदान आंदोलन – आचार्य विनोबा भावे

29. रेड क्रॉस – हेनरी ड्यूनेंट

30. स्वराज पार्टी की स्थापना – पंडित मोतीलाल नेहरु

31. गदर पार्टी की स्थापना – लाला हरदयाल

32. ‘वन्देमातरम्’ के रचियता – बंकिमचन्द्र चटर्जी

33. स्वर्ण मंदिर का निर्माण – गुरु अर्जुन देव

34. बारदोली आंदोलन – वल्लभभाई पटेल

35. पाकिस्तान की स्थापना – मो० अली जिन्ना

36. इंडियन एसोशिएशन की स्थापना – सुरेन्द नाथ बनर्जी

37. ओरुविले आश्रम की स्थापना- अरविन्द घोष

38. रुसी क्रांति के जनक – लेनिन

39. जामा मस्जिद का निर्माण – शाहजहाँ

40. विश्व भारती की स्थापना – रवीन्द्रनाथ टैगोर

41. दास प्रथा का उन्मूलन – अब्राहम लिंकन

42. चिपको आंदोलन – सुंदर लाल बहुगुणा

43. बैकों का राष्ट्रीकरण – इंदिरा गाँधी

44. ऑल इण्डिया वीमेन्स कांफ्रेंस की स्थापना – श्रीमती कमला देवी

45. भारत की कम्युनिस्ट पार्टी की स्थापना – एम०एन० राय

46. नेशनल कांफ्रेंस की स्थापना – शेख अब्दूल्ला

47. संस्कृत व्याकरण के जनक – पाणिनी

48. सिख राज्य की स्थापना – महाराजा रणजीत सिंह

Wednesday 20 January 2021

प्रमुख पुरस्कार और सम्मान 2019-20


♂️एशिया गेम चेंजर अवार्ड 2020- शेफ विकास खन्ना

♂️लोकमान्य तिलक नेशनल अवार्ड 2020- सोनम वांगचुक



♂️पी.सी.महालनोबिस पुरस्कार 2020- सी.रंगराजन

♂️डॉ एम एस स्वामीनाथन पुरस्कार 2020- वी.प्रवीण.राव


♂️गुलबेंकियन पुरस्कार 2020- ग्रेटा थेंबर्ग

♂️एबल पुरस्कार 2020- हिलेल फुरस्तेनबर्ग

♂️डैन डेविड पुरस्कार 2020- गीता सेन



♂️टायलर पुरस्कार 2020- पवन सुखदेव

♂️इंदिरा गांधी पुरस्कार 2020- आर रामानुजम

♂️क्रिस्टल अवार्ड 2020- दीपिका पादुकोण



♂️संगीत कलानिधि पुरस्कार 2019- एस सौम्या

♂️एकलव्य पुरस्कार 2019- जिह्ला दलबेहेरा

♂️प्रितज़कर अवार्ड 2019- अराटा इसोजोकी



♂️विश्व खाद्य पुरस्कार 2019- साइन एन ग्रूट

♂️डॉ एपीजे अब्दुल कलाम अवार्ड 2019- के शिवन

♂️व्यास सम्मान 2019- नासिरा शर्मा(कागज़ के नाव)

♂️सरस्वती सम्मान 2019- वासदेव मोही

♂️मूर्ति देवी पुरस्कार 2019- विश्वनाथ तिवारी



♂️ज्ञानपीठ पुरस्कार 2019- अच्युतन नंबूदरी 

♂️रिचर्ड डॉकिन्स पुरस्कार2020- जावेद अख्तर

♂️मैडल ऑफ द आर्डर ऑफ ऑस्ट्रेलिया -शोभा शेखर

♂️हीरो टू एनिमल्स(पेटा)- नवीन पटनायक

♂️सेंट्रल बैंकर ऑफ द ईयर- शक्तिकांत दास

♂️आर्डर ऑफ राइजिंग सन- थांगजाम धबली सिंह

♂️संयुक्त राष्ट्र सैन्य जेंडर एडवोकेट ऑफ द ईयर-मेजर सुमन गवानी

♂️युगांडा का सर्वोच्च नागरिक सम्मान-राजेश चपलोत

♂️वैश्विक मानवतावादी पुरस्कार-सचिन अवस्थी


Thursday 14 January 2021

राष्ट्रीय व अंतरर्राष्ट्रीय महत्त्वपूर्ण दिवस


👉#IMPORTANT_DAYS_OF_JANUARY✅

9 January – भारतीय प्रवासी दिवस
12 January – National Youth Day(राष्ट्रीय युवा दिवस)
15 January – Indian Army Day(थल सेना दिवस)
24 January – National Girl Child Day (राष्ट्रीय बालिका दिवस)
26 January – RePublic Day(गणतंत्र दिवस)
30 January – शहीद दिवस 

👉#IMPORTANT_DAYS_OF_FEBRUARY✅

1 February – World Cancer (विश्वकैंसर दिवस)
21 February – अंतर्राष्ट्रीय मातृभाषा दिवस
24 February – केंद्रीय उत्पाद शुल्क दिवस
28 February – National Science Day (राष्ट्रीय विज्ञान दिवस)

👉#IMPORTANT_DAYS_OF_MARCH✅

4 March – National Security Day(राष्ट्रीय सुरक्षा दिवस)
8 March – International Women Day (अंतर्राष्ट्रीय महिला दिवस)
15 March – World Consumer Rights Day (विश्व उपभोक्ता अधिकार दिवस)
21 March – विश्व वानिकी दिवस
22 March – विश्व जल सरंक्षण दिवस
23 March – भगत सिंह ,राजगुरु एवम सुखदेव के शहीद दिवस
23 March – विश्व मौसम विज्ञान दिवस
24 March – World T. B. Day(विश्व टी. बी. दिवस)
24 March – ग्रामीण डाक जीवन बीमा दिवस
26 March – बांग्लादेश का राष्ट्रीय दिवस
27 March – विश्व थियेटर(रंगमंच) दिवस

👉#IMPORTANT_DAYS_OF_APRIL✅

7 April – विश्व स्वास्थ्य दिवस
14 April – अम्बेडकर जयंती
18 April – विश्व विरासत दिवस
22 April – World Earth Day(विश्व पृथ्वी दिवस)
23 April – विश्व पुस्तक एवं कॉपीराइट दिवस

👉#IMPORTANT_DAYS_OF_MAY✅

1 May – विश्व श्रमिक दिवस (World Labour Day)
3 May – विश्व प्रेस स्वतन्त्रता दिवस
8 May – विश्व प्रवासी पक्षी दिवस
8 May – विश्व रेडक्रोस दिवस
11 May – राष्ट्रीय प्रौद्योगिकी दिवस
12 May – विश्व नर्स दिवस
15 मई – विश्व परिवार दिवस
17 May – विश्व दूरसंचार दिवस
18 May – विश्व संग्रहालय दिवस
31 May – विश्व तम्बाकू रोधी दिवस

👉#IMPORTANT_DAYS_OF_JUNE✅

5 June – विश्व पर्यावरण दिवस
14 June – विश्व रक्तदान दिवस
21 June – InterNational Yoga Day (अन्तर्राष्ट्रीय योग दिवस)
23 June – International Olympic Day (अंतर्राष्ट्रीय ओलंपिक दिवस)
29 June – राष्ट्रीय सांख्यिकी दिवस

👉#IMPORTANT_DAYS_OF_JULY✅

 1 July –  भारतीय स्टेट बैंक की स्थापना दिवस
 1 July -चिकित्सक दिवस
11 July – विश्व जनसंख्या दिवस
24 July – आयकर दिवस
26 July – कारगिल स्म्रति दिवस

👉#IMPORTANT_DAYS_OF_AUGUST✅

1 August – विश्व स्तनपान दिवस
9 August – विश्व आदिवासी दिवस
12 August – विश्व युवा दिवस
15 August – INDEPENDENCE DAY(स्वतंत्रता दिवस)
29 अगस्त – राष्ट्रीय खेल दिवस (मेजर ध्यानचंद की स्मृति में)

👉#IMPORTANT_DAYS_SEPTEMBER✅

5 September – शिक्षक दिवस ( राधाकृष्णन के जन्म दिन पर)
8 September – (World Literacy Day)विश्व साक्षरता दिवस
14 September – हिंदी दिवस
14 September – विश्व बंधुत्व एवं क्षमायाचना दिवस
16 September – ओजोन परत रक्षण दिवस
20 September – RPF की स्थापना दिवस
21 September – विश्व शान्ति दिवस
27 September – विश्व पर्यटन दिवस

👉#IMPORTANT_DAYS_OF_OCTOBER✅

1 October – अन्तर्राष्ट्रीय वर्द्धजन दिवस
2 October – लाल बहादुर शास्त्री जयंती
2 October – अंतर्राष्ट्रीय अहिंसा दिवस
3 October – विश्व प्रकृति दिवस
4 October – विश्व पशु कल्याण दिवस
5 October – विश्व परिवेश दिवस
5 October – विश्व शिक्षक दिवस
6 October – विश्व वन्य प्राणी दिवस
8 October – वायु सेना दिवस
9 October – विश्व डाक दिवस
14 October – विश्व मानक दिवस
16 October – विश्व एलर्जी जागरूकता दिवस
16 अक्टूबर – विश्व खाद्य दिवस
24 October – संयुक्त राष्ट्र दिवस
30 October – विश्व मितव्ययिता दिवस

👉#IMPORTANT_DAYS_NOVEMBER✅

9 November – विश्व सेना दिवस
9 November – राष्ट्रीय विधिक साक्षरता दिवस
14 November – बाल दिवस
14 November – विश्व मधुमेह दिवस
17 November – विश्व विद्यार्थी दिवस
17 November – राष्ट्रीय पत्रकारिता दिवस
18 November – विश्व वयस्क दिवस
19 November – विश्व नागरिक दिवस
19 November – विश्व शौचालय दिवस
21 November – विश्व टेलीविजन दिवस
26 November – विश्व पर्यावरण संरक्षण दिवस
26 November – राष्ट्रीय विधि दिवस

👉#IMPORTANT_DAYS_DECEMBER✅

1 December – विश्व एड्स दिवस
3 December – अंतर्राष्ट्रीय विकलांगता जन दिवस
4 December – नौ सेना दिवस
5 December – अंतर्राष्ट्रीय स्वयंसेवक दिवस
6 December – नागरिक सुरक्षा

अंतर्राष्ट्रीय सीमाएँ

 रेखा का नाम - डूरंड रेखा
 के बीच - पाकिस्तान और अफगानिस्तान
 ▪️इस लाइन का नाम - मैकमोहन लाइन बीच - भारत और चीन
 रेखा का नाम - रेडक्लिफ रेखा
 के बीच - भारत और पाकिस्तान
 लाइन का नाम - 17 वीं समानांतर
 के बीच - उत्तर वियतनाम और डी। वियतनाम
 ▪️ लाइन का नाम - 24 वीं समानांतर रेखा (24 वां समानांतर) बीच - भारत और पाकिस्तान
 ▪️ लाइन का नाम - 38 वीं समानांतर रेखा (38 वां समानांतर) बीच - उत्तर कोरिया और दक्षिण कोरिया
 ▪️इस लाइन का नाम - 49 वाँ समानांतर रेखा (49 वाँ समानांतर) बीच - अमेरिका और कनाडा
 ▪️इस लाइन का नाम - हिंडनबर्ग लाइन जर्मनी और पोलैंड है
 ▪️इस लाइन का नाम - ऑर्डर-नीइस लाइन बीच - जर्मनी और पोलैंड
 ▪️इस लाइन का नाम - मैजिनॉट लाइन बीच - जर्मनी और फ्रांस है
 ▪️-लाइन का नाम - सिगफ्रीड लाइन
  के बीच - जर्मनी और फ्रांस

भारत की ऐतिहासिक लड़ाईयाँ

 तराइन का प्रथम युद्ध - 1191 ई.

 तराइन का द्वितीय युद्ध - 1192 ई.

 चंदवार का युद्ध - 1194 ई.

 तालीकोट का युद्ध - 1565 ई.

 हल्दीघाटी का युद्ध - 1576 ई.

 प्लासी का युद्ध - 1757 ई.

वाडीवास का युद्ध - 1760 ई.

 बक्सर का युद्ध - 1764 ई.

 प्रथम स्वतन्त्रा संग्राम - 1857 ई.

भारत चीन युद्ध - 1962 ई.

प्रथम भारत पाक युद्ध - 1965 ई.

द्वितीय भारत पाक युद्ध 1971 ई.

General🤍Science

✶साधारण नमक ➠ NaCl
✶ बेकिंग सोडा ➠ NaHCO₃
✶ धोवन सोडा ➠ Na₂CO₃·10H₂O
✶ कास्टिक सोडा ➠ NaOH
✶ सुहागा ➠ Na₂B₄O₇·10H₂O
✶ फिटकरी
➠ K₂SO₄·Al₂(SO₄)₃·24H₂O
✶ लाल दवा ➠ KMnO₄
✶ कास्टिक पोटाश ➠ KOH
✶ शोरा ➠ KNO₃
✶ विरंजक चूर्ण ➠ Ca(OCl)·Cl
✶ चूने का पानी ➠ Ca(OH)₂
✶ जिप्सम ➠ CaSO₄·2H₂O
✶ प्लास्टर ऑफ पेरिस
➠ CaSO₄·½H₂O
✶ चॉक ➠ CaCO₃
✶ चूना-पत्थर ➠ CaCO₃
✶ संगमरमर ➠ CaCO₃
✶ नौसादर ➠ NH₄Cl
✶ लाफिंग गैस ➠ N₂O
✶ लिथार्ज ➠ PbO
✶ गैलेना ➠ PbS
✶ लाल सिंदूर ➠ Pb₃O₄
✶ सफेद लेड ➠ 2PbCO₃·Pb(OH)₂
✶ नमक का अम्ल ➠ HCl
✶ शोरे का अम्ल ➠ HNO₃
✶ अम्लराज ➠ HNO₃ + HCl (1 : 3)
✶ शुष्क बर्फ ➠ CO₂
✶ हरा कसीस ➠ FeSO₄·7H₂O
✶ हॉर्न सिल्वर ➠ AgCl
✶ भारी जल ➠ D₂O
✶ प्रोड्यूशर गैस ➠ CO + N₂
✶ मार्श गैस ➠ CH₄
✶ सिरका ➠ CH₃COOH
✶ गेमेक्सीन ➠ C₆H₆Cl₆
✶ नीला कसीस ➠ CuSO₄·5H₂O
✶ ऐल्कोहॉल ➠ C₂H₅OH
✶ मण्ड ➠ C₆H₁₀O₅
✶ अंगूर का रस ➠ C₆H₁₂O₆
✶ चीनी ➠ C₁₂H₂₂O₁₁
✶ यूरिया ➠ NH₂CONH₂
✶ बेंजीन ➠ C₆H₆
✶ तारपीन का तेल ➠ C₁₀H₁₆
1 Cumin seeds = जीरा
2. Turmeric = हल्दी
3. Cinnamon = दालचीनी
4. Coriander Leaves = धनिया
5. Clove = लौंग
6. Black Mustard Seeds = राई
7. Black Pepper = काली मिर्च
8. Bay Leaves = तेजपत्ता
9. Cardamom = इलाइची
10. Fenugreek = दाना मेथी
11. Asafoetida = हींग
12. Fennel Seeds = सौंफ
13. Curry Leaves = कड़ी पत्ता
14. Poppy Seeds = खसखस
15. Seasame Seeds = तिल
16. Watermelon Seeds = मगज़
17. Dry Mango Powder = अमचूर
18. Carom Seeds = अजवाइन
19. Garlic = लहसुन
20. Nutmeg = जायफल
: *Only Study*
☞. सर्वदाता रक्त समूह है : → O
☞. सर्वग्राही रक्त समूह है : → AB
☞. आर० एच० फैक्टर सबंधित है : → रक्त से
☞. RH फैक्टर के खोजकर्ता : → लैंड स्टीनर एवं
विनर
☞. रक्त को शुद्ध करता है : → वॄक्क (kidney)
☞. वॄक्क का भार होता है : → 150 ग्राम
☞. रक्त एक विलयन है : → क्षारीय
☞. रक्त का pH मान होता है : → 7.4
☞. ह्र्दय की धडकन का नियंत्रक है : → पेसमेकर
☞. शरीर से ह्रदय की ओर रक्त ले जाने वाली
रक्तवाहिनी कहलाती है : → शिरा
☞. ह्रदय से शरीर की ओर रक्त ले जाने वाली
रक्तवाहिनी कहलाती है : → धमनी
☞. जराविक-7 है : → कृत्रिम ह्रदय
☞. शरीर में आक्सीजन का परिवहन : → रक्त
द्वारा
☞. सबसे छोटी अस्थि : → स्टेपिज़ (मध्य कर्ण में)
☞. सबसे बड़ी अस्थि : → फिमर (जंघा में)
☞. सबसे लम्बी पेशी : → सर्टोरियास
☞. सबसे बड़ी ग्रंथि : → यकृत
☞. सर्वाधिक पुनरुदभवन की क्षमता : → यकृत में
☞. सबसे कम पुनरुदभवन की क्षमता : → मस्तिष्क में
☞. शरीर का सबसे कठोर भाग : → दांत का इनेमल
☞. सबसे बड़ी लार ग्रंथि : → पैरोटिड ग्रंथि
☞. सबसे छोटी WBC : → लिम्फोसाइट
☞. सबसे बड़ी WBC : → मोनोसाइट
☞. सबसे बड़ी शिरा : → एन्फिरियर
☞. RBCs का जीवन काल : → 120 दिन
☞. रुधिर का थक्का बनाने का समय : → 2-5 दिन
G.K. Related to the Human Body
☞. अनुवांशिकी के पिता ग्रेगर जॅान मेंडल को
कहा जाता है।
☞. हरगोविंद खुराना को नोबेल पुरस्कार जीन
DNA से संबंधित खोज के लिए मिला था।
☞. राइबोसोम ( Ribosome ) को प्रोटीन की
फैक्ट्री कहा जाता है।
☞. मानव शरीर में गुणसूत्रो की संख्या 46 ( 23
जोड़ा ) होती है।
☞. चेचक का टीका की खोज एडवर्ड जैनर ने की
थी।
☞. स्वस्थ मनुष्य के शरीर के रक्त का पी. एच. मान
7.4 होता है।
☞. लाल रक्त कणिकांए RBC का निर्माण
अस्थिमज्जा में होता है।
☞. कोशिका की खोज अंग्रेज वैज्ञानिक राबर्ट
हुक ने की थी।
☞. नवजात बच्चों के शरीर में 300 हड्डियां होती
है।
☞. मानव शरीर की सबसे लंबी हड्डी को ‘फीमर’
कहते है ( जांघ की हड्डी )।
☞. मनुष्य के शरीर की सबसे छोटी हड्डी ‘स्टेप्स’ है
जो कान में होती है।
☞. मनुष्य की छाती में दोनों तरफ 12 -12
पसलियां होती है।
☞. RBC लाल रक्त कण की कब्रगाह यकृत और
प्लीहा को कहा जाता है।
☞. रक्त का थक्का बनाने में विटामिन के k
सहायक होता है।
☞. रक्त समूह ( Blood Group ) एवं आर एच तत्व
( RH Factor ) की खोज कार्ल लैंडस्टीनर ने की
थी।
☞. AB रक्त समूह में एण्टीबॅाडी नहीं पाई जाती
है, इसलिए यह सर्वग्रहता कहलाता है
☞. O रक्त समूह में एणटीजन नहीं होता है यह
सर्वदाता कहलाता है।
☞. मनुष्य के हृदय का भार लगभग 300 ग्राम होता
है।
☞. स्वस्थ मनुष्य का हृदय एक मिनट में 72 बार
धड़कता है।
☞. स्वस्थ मनुष्य रक्त दाब 120/80 mmhg
( Systolic / diastolic ) होता है।
☞. यूरोक्रोम की उपस्थिति के कारण मूत्र का रंग
हल्का पीला होता हैं।
☞. एलीसा प्रणाली ( ELISA Test ) से एड्स
बीमारी के HIV वायरस का पता लगाया जाता
है।
☞. टिटनेस से शरीर का तंत्रिका तंत्र प्रवाहित
होता है।
☞. स्वस्थ मनुष्य के शरीर में रक्त का औसत 5 – 6
लीटर होता है।
☞. मनुष्य के रक्त का शुद्धिकरण किडनी में होता

उपकरण का नाम - खोज कर्ता देश


01 इलेक्ट्रान - एम० जे० थॉमसन - इंगलैंड

02 प्रोट्रान - गोल्डस्टीन

03 प्रोटोन - ई. रदरफोर्ड - इंग्लैंड

04 न्युट्रान - जेम्स चैडविक - इंग्लैंड

05 साइक्लोट्रान - लारेन्स - अमेरिका

06 यूरेनियम - मार्टिन क्लाप्रोथ - जर्मनी

07 नाभिक - रदरफोर्ड

08 नाभिकीय रिएक्टर - एनरिको फर्मी

09 ओजोन - क्रिश्चियन शोनबीन - जर्मनी

10 साइकिल - जॉन के. मैकमिलन - स्कॉटलैण्ड

11 साइकिल टायर - जॉन डनलप - ब्रिटेन

12 मोटरसाइकिल - जी डैमलर - जर्मनी

13 स्कूटर - जी. ब्राडशा - ब्रिटेन

14 परमाणु संख्या - हेनरी मोसले - इंग्लैंड

15 परमाणु सिद्धान्त - जान डाल्टन - इंग्लैंड

16 परमाणु बम - ऑटो हान - इंगलैंड

17 परमाणु संरचना - नील बोहर व रदरफोर्ड -

18 रेडियो टेलीग्राफी-डेविड एडवर्ड ह्यूज - ब्रिटेन

19 रेडियो टेलीग्राफी - जी. मारकोनी - इटली

20 रेडियो धर्मिता - एंटोइन बैक्वेरल - फ्रांस

21 रेडियो सक्रियता - हेनरी बेकरल

22 रेडियम - मैरी क्यूरी और पोयरी - फ्रांस

23 डायनामाइट - अल्फ्रेड नोबेल

24 पी. एच. स्केल - एस. पी. सोरेन्सन

25 हाइड्रोजन - हैनरी केवेन्डिश - इंग्लैंड

26 नाइट्रोजन - डनियल रदर फोर्ड - इंगलैंड

27 प्लूटोनियम - जी. टी. सीबोर्ग - अमेरिका

28 मैग्नीशियम - एस. हम्फ्री डेवी - इंग्लैंड

29 फोटोग्राफी (धातु में) - एल. डेंग्यूरे, जे. निप्से

30 फोटोग्राफी (कागज) -डब्ल्यू. फॉक्स टालबोट

31 फोटोग्राफी (फ़िल्म ) -जॉन कार्बट - अमेरिका

32 ऑक्सीजन - कार्ल विल्हेम श्ली, जोजेफ प्रीस्टली - स्वीडन (यूनाइटेड किंगडम)

33 अक्रिय गैस ऑर्गन - रैमज़े और रैले

34 थोरियम - बर्जीलियस

35 टेलीविजन(मैकेनिकल) - जॉनलॉगी बेयर्ड - इंग्लैंड(ब्रिटेन

36 टेलीविजन(इलेक्ट्रानिक)- पी. टी. फार्न्सबर्थ- अमेरिका

37 बैरोमीटर - इवेंजलिस्ता टौरसेली - इटली

38 रेल इंजन- जार्ज स्टीफेंसन- युनाइटेड किंगडम

39 भाप इंजन (कंडेंसर) - जेम्स वॉट - स्कॉटलैंड

40 भाप इंजन (पिस्टन) - धाम न्यूकोमेन - ब्रिटेन

41 डीजल इंजन - रुडॉल्फ कार्ल डीजल - जर्मनी

42 लोकोमोटिव रेल - रिचर्ड ट्रेकिथिक - ब्रिटेन

43 जेट इंजन - सर फ्रैंक व्हिटले - इंगलैंड ( ब्रिटेन) 


Wednesday 13 January 2021

सम्मेलन 2020


♦️ हाल ही में मलेशिया ने 2020 के APEC शिखर सम्मेलन की मेजबानी की है ।

♦️ APEC - एशिया पैशिफिक इकोनोमिक कॉरिडोर

💥 मलेशिया 
♦️ राजधानी -- क्वालालांपुर 
♦️ मुद्रा -- रिंगिट
♦️ प्रधानमंत्री -- मोईउद्दीन यशीन 


💥 वर्ष 2019 - 20 में हुए प्रमुख सम्मेलन

💥 15वा G-20 शिखर सम्मेलन 2020
♦️ सऊदी अरब 
♦️ 16वा -- इटली 2021
♦️ 17वा -- इंडोनेशिया 2022

💥 5वा बिमस्टेक सम्मेलन 2020
♦️ श्रीलंका 

💥 50वा विश्व आर्थिक मंच 
♦️ दावोस स्विट्जरलैंड 
♦️ क्रिस्टल अवार्ड - दीपिका पादुकोण 
♦️ 51वा - ल्युसर्न स्विट्जरलैंड 

💥 107 वीं भारतीय विज्ञान कांग्रेस 2019
♦️ बेंगलुरु कर्नाटक 
♦️ 108 वीं 2021 - पुणे 

💥 नाटो शिखर सम्मेलन 2019 
♦️ वाटफोर्ट यूके 
♦️ 30वा सदस्य -- नॉर्थ मैसिडोनिया

💥 राष्ट्रीय जल सम्मेलन 2020
♦️ भोपाल 

💥 विंग्स इंडिया 2020
♦️ हैदराबाद 

💥 45वा G-7 शिखर सम्मेलन 2019
♦️ बियारितज फ्रांस 
♦️ 46वा 2020 -- USA 

💥 11वा ब्रिक्स शिखर सम्मेलन 2019
♦️ ब्रसिलिया ब्राजील 
♦️ 12वा 2020 रूस 

💥 COP - 25वा सम्मेलन 2019
♦️ मैड्रिड स्पेन 
♦️ 26वा -- ग्लास्को , स्कॉटलैंड



भारत के प्रमुख नगरों के संस्थापक

1. कोलकाता - जॉब चारनाक

2. मुंबई - ओनाल्ड ऑग्जिअ

3. भोपाल - राजा भोज

4. नई दिल्ली - एडविन लुट्यन्स

5. आगरा - सिकंदर लोदी

6. इंदौर - अहिल्या बाई

7. धार - राजा भोज

8. तुगलकाबाद - मोहम्मद तुगलक

9. जयपुर - सवाई राजा जयसिंह

10. सागर {MP }- उदालशाय

11. लखनऊ - आसफ़ुद्दौला

12.इलाहाबाद - अकबर

13. झाँसी -वीरसिंह जूदेव

14. अजमेर - अजयराज सिंह

15. उदयपुर - राणा उदय सिंह

16. टाटानगर - जमशेदजी टाटा

17. भरतपुर - राजा सूरजमल

18. कुम्भलगढ़ - राजा कुम्भा

19. पटना - उदयन

20. मुंगेर - चन्द्रगुप्त मौर्य

21. नालंदा - राजा धर्मपाल

22. रायपुर - ब्रम्हदेव

23. दुर्ग - जगतपाल

24. देहरादून - राजा जौनसार बाबर

25. पुरी - गंग चोल

26. द्वारका - शंकराचार्य

27. जम्मू - राजा जम्मू लोचन

28. पूना - शाह जी भोसले

29. हैदराबाद - कुली क़ुतुब शाह

30. अमृतसर - गुरु रामदास

31. दिल्ली - अन्नंतपाल तोमर

भारत के प्रमुख बांध एवं नदी परियोजनाएँ


 🍫1. इडुक्की परियोजना (Idukki Dam) - पेरियार नदी (Periyar River)
- केरल (Kerala)


🍫2. उकाई परियोजना (Ukai Project) - ताप्ती नदी (Tapi river)
- गुुजरात (Gujarat)


🍫3. काकड़ापारा परियोजना (Kakrapar project) - ताप्ती नदी (Tapi river)
- गुुजरात (Gujarat)


🍫4. कोलडैम परियोजना (Koldam project) - सतलुज नदी - (Sutlej River)
- हिमाचल प्रदेश (Himachal Pradesh)


🍫5. गंगासागर परियोजना (Ganga Sagar project) - चम्बल नदी (Chambal River)
- मध्य प्रदेश (Madhya Pradesh)


🍫6. जवाहर सागर परियोजना (Jawahar Sagar Project) - चम्बल नदी (Chambal River)
- राजस्थान (Rajasthan)


🍫7. जायकवाड़ी परियोजना (Jayakwadi project ) - गोदावरी नदी (Godavari river)
- महाराष्ट्र (Maharashtra)


🍫8. टिहरी बाँध परियोजना (Tehri Dam Project) - भागीरथी नदी (Bhagirathi River)
- उत्तराखण्ड (Uttarakhand)


🍫9. तिलैया परियोजना (Tilaiya Project) - बराकर नदी (Barakar River)
- झारखंड (Jharkhand)


🍫10. तुलबुल परियोजना (Tulbul Project) - झेलम नदी (Jhelum River)
- जम्मू और कश्मीर (Jammu and Kashmir)


🍫11. दुर्गापुर बैराज परियोजना (Durgapur Barrage Project) - दामोदर नदी (Damodar River)
- पश्चिम बंगाल (West Bengal)


🍫12. दुलहस्ती परियोजना (Dul Hasti Project ) - चिनाब नदी (Chenab River)
- जम्मू और कश्मीर (Jammu and Kashmir)


🍫13. नागपुर शक्ति गृह परियोजना (Nagpur Power Station Project)
- कोराडी नदी (Koradi River) - महाराष्ट्र (Maharashtra)


🍫14. नागार्जुनसागर परियोजना (Nagarjuna Sagar Project) - कृष्णा नदी (Krishna River)
- आन्ध्र प्रदेश (Andhra Pradesh)


🍫15. नाथपा झाकरी परियोजना (Nathpa Jhakri project) - सतलज नदी (Sutlej River)


- हिमाचल प्रदेश (Himachal Pradesh)
🍫16. पंचेत बांध (Panchet Dam) - दामोदर नदी (Damodar River)
- झारखंड (Jharkhand)


🍫17. पोचम्पाद परियोजना (Pochampad project) - महानदी (Mahanadi)
- कर्नाटक (Karnataka)


🍫18. फरक्का परियोजना (Farakka project) - गंगा नदी (Ganges River )
- पश्चिम बंगाल (West Bengal)


🍫19. बाणसागर परियोजना (Bansagar project) - सोन नदी (Son River)
- मध्य प्रदेश (Madya Pradesh)


🍫20. भाखड़ा नांगल परियोजना (Bhakra Nangal Project) - सतलज नदी (Sutlej River)
- हिमाचल प्रदेश (Himachal Pradesh)



🍫21. भीमा परियोजना (Bhima Project) - पवना नदी (Pavana River)
- तेलंगाना (Telangana)


🍫22. माताटीला परियोजना (Matatila project ) - बेतवा नदी (Betwa River)
- उत्तर प्रदेश (Uttar Pradesh)


🍫23. रंजीत सागर बांध परियोजना (Ranjit Sagar Dam Project ) - रावी नदी (Ravi River)
- जम्मू और कश्मीर (Jammu and Kashmir)


🍫24. राणा प्रताप सागर परियोजना (Rana Pratap Sagar Project ) - चम्बल नदी (Chambal River)
- राजस्थान (Rajasthan)


🍫25. सतलज परियोजना (Sutlej Project) - चिनाब नदी (Chenab River)
- जम्मू और कश्मीर (Jammu and Kashmir)


🍫26. सरदार सरोवर परियोजना (Sardar Sarovar Project) - नर्मदा नदी (Narmada River)
- गुुजरात (Gujarat)


🍫27. हिडकल परियोजना (Hidkal project) - घाटप्रभा परियोजना (Ghataprabha River)
- कर्नाटक (Karnataka)

Country and Capital


♦ कांगो - ब्राजाविले 

♦ बेनिन - पोर्टो-नोवो 

♦ कैप वर्डे - प्रैआ 

♦ चाड - एन दजामेनां 

♦ माली - बमाको 

♦ मारीतानिया - नौकचोट्ट 

♦ रियूनियन - सेंट-डेनिस 

♦ स्वाजीलैंड - म्बाबने 

♦ सियेरा लिओन - फ्री टाउन 

♦ इरीट्रिया - अस्मारा 

♦ लेसोथो - मसेरू 

♦ लाइबेरिया - मोनरोविया 

♦ जांबिया - लुसाका 

♦ जिम्बाब्वे - हरारे 

♦ टोगो - लोमे 

♦ मिस्र - काहिरा 

♦ घाना - अक्रा 

♦ गिनी - कोनाक्रे 

♦ केन्या - नैरोबी 

♦ लीबिया - हून 

♦ गेबोन - लिव्रेविले 

♦ गांबिया - बंजुल 

♦ जिबूती - जिबूती 

♦ कोमोरोस - मोरोनी 

♦ गुयाना - मालाबो 

♦ गिनी बिसाऊ - बिसाऊ 

♦ साओटोम - साओटोम 

♦ कनाडा - ओटावा 

♦ क्यूबा - हवाना 

♦ पनामा - पनामा सिटी 

♦ बहामाज - नसाऊ 

♦ बारबाडोस - बिज्रटाउन 

♦ कोस्टारिका - सान जोस 

♦ बेलिज - बेलमोपान 

♦ मैक्सिको - मैक्सिको सिटी 

♦ सं• राज्य अमेरिका - वाशिंगटन 

♦ डोमिनिक - रोसेऊ 

♦ होंडुरस - तेगुसिगल्पा 

♦ ग्वाटेमाला - गावाटामाला सिटी 

♦ निकारागुआ - मनागुआ 

♦ जमैका - किंग्सटन 

♦ ग्रेनाडा - सेंट जार्ज 

♦ ग्रीनलैंड - नूक 

♦ हैती- पोर्ट-ओ-प्रिंस 

♦ सेंट ल्यूसिया - कैस्टिज 

♦ ब्राजील - साओ पाउलो 

♦ चिली - सांतियागो 

♦ इक्वाडोर - क्वेटो 

♦ सुरीनाम- परामारिबो 

♦ वेनेजुएला - काराकस 

♦ पेरू - लामा 

♦ गुयाना - जाॅर्ज टाउन 

♦ पराग्वे - असनश्यान 

♦ उरुग्वे - मोंटेवीडिओ 

♦ अरुबा - ओरंजेस्टेड 

♦ बोलीविया - लापाज 

♦ फ्रेंच गुयाना - कोयेन्ने 

♦ रूस - मास्को 

♦ स्पेन - मैड्रिड 

♦ पोलैंड - वारसा

♦ नार्वे - ओस्लो 

♦ पुर्तगाल - लिस्बन 

♦ आस्ट्रिया - वियना 

♦ आर्मेनिया - येरेवान 

♦ चेक गणराज्य - प्राग 

♦ रोमानिया - बुखारेस्ट 

♦ माल्टा - वालेटा 

♦ फ्रांस - पेरिस 

♦ जर्मनी - बर्लिन 

♦ यूनान - एथेंस 

♦ हंगरी - बुडापेस्ट 

♦ डेनमार्क - कोपेनहेगन 

♦ लिथुआनिया - विल्नियस 

♦ स्वीडन - स्टॉकहोम 

♦ स्विट्जरलैंड - बर्न 

♦ ग्रेट-ब्रिटेन - लंदन 

♦ यूक्रेन - कीव

♦ फिनलैंड - हेलसिंकी 

♦ नीदरलैंड्स - एमस्टरर्डम 

♦ आइसलैंड - रिक्याविक 

♦ आयरलैंड - डबलिन 

♦ न्यूजीलैंड - वेलिंग्टन 

♦ आस्ट्रेलिया - कैनबरा 

♦ माइक्रोनेशिया - पीलीकीर 

♦ बेल्जियम - ब्रुसेल्स 

♦ बुल्गारिया - सोफिया 

♦ अल्बानिया - तिराना 

♦ लातविया - रीगा 

♦इटली - रोम


नेशनल पार्क ~राज्यवार


🌴राजस्थान
1. केवला देवी राष्ट्रीय उद्यान
2. रणथ्मभोर राष्ट्रीय पार्क
3. सरिस्का राष्ट्रीय उद्यान
4. डैजर्ट राष्ट्रीय पार्क
5. दर्रा राष्ट्रीय पार्क
6. घना पक्षी राष्ट्रीय पार्क
7. केवला देवी राष्ट्रीय पार्क
8. ताल छापर अभ्यारण्य
9. माउंट आबू वाईल्ड लाइफ सैंचुरी

🌴मध्य प्रदेश
1. कान्हा राष्ट्रीय पार्क
2. पेंच राष्ट्रीय पार्क
3. पन्ना राष्ट्रीय पार्क
4. सतपुड़ा राष्ट्रीय पार्क
5. वन विहार पार्क
6. रुद्र सागर झील राष्ट्रीय पार्क
7. बांधवगढ नेशनल पार्क
8. संजय नेशनल पार्क
9. माधव राष्ट्रीय पार्क
10. कुनो नेशनल पार्क
11. माण्डला प्लांट फौसिल राष्ट्रीय पार्क

🌴अरुणाचल प्रदेश
1. नामदफा राष्ट्रीय पार्क

🌴हरियाणा
1. सुलतानपुर राष्ट्रीय पार्क
2. कलेशर राष्ट्रीय पार्क

🌴उत्तर प्रदेश
1. दूदवा राष्ट्रीय पार्क
2. चन्द्रप्रभा वन्यजीव विहार

🌴झारखंड
1. बेतला राष्ट्रीय पार्क
2. हजारीबाग राष्ट्रीय पार्क
3. धीमा राष्ट्रीय पार्क

🌴मणिपुर
1. काइबुल लाम्झो राष्ट्रीय पार्क
2. सिरोही राष्ट्रीय पार्क

🌴सिक्किम
1. खांचनजोंगा राष्ट्रीय पार्क

🌴तरिपुरा
1. क्लाउडेड राष्ट्रीय पार्क

🌴तमिलनाडु
1. गल्फ आफ मनार राष्ट्रीय पार्क
2. इन्दिरा गांधी ( अन्नामलाई ) राष्ट्रीय पार्क
3. प्लानी हिल्स राष्ट्रीय पार्क
4. मुकुरूथी नेशनल पार्क
5. गुनीडे नेशनल पार्क

🌴ओडिसा
1. भीतरगनिका राष्ट्रीय पार्क
2. सिंमली राष्ट्रीय पार्क
3. नन्दनकानन राष्ट्रीय चिड़ीयाघर
4. चिल्का झील अभयारण्य

🌴मिजोरम
1. माउन्टेन राष्ट्रीय पार्क
2. मुरलेन राष्ट्रीय पार्क
3. फांगपुई नेशनल पार्क
4. डाम्फा अभ्यारण्य

🌴जम्मू-कश्मीर
1. दाचीग्राम राष्ट्रीय पार्क
2. सलीम अली राष्ट्रीय पार्क
3. किस्तवाड़ राष्ट्रीय पार्क
4. हैमनिश नेशनल पार्क
5. जैव मण्डल रीजर्व , श्रीनगर

🌴पश्चिम बंगाल
1. सुन्दरवन राष्ट्रीय पार्क
2. बुक्सा राष्ट्रीय पार्क
3. जलधपारा राष्ट्रीय पार्क
4. गोरूवारा राष्ट्रीय पार्क
5. सिंघालिला राष्ट्रीय पार्क
6. नियोरा वैली नेशनल पार्क

🌴असम
1. मानस राष्ट्रीय पार्क
2. काजीरंगा राष्ट्रीय पार्क
3. नामेरी राष्ट्रीय पार्क
4. राजीव गांधी ओरांग पार्क
5. डिब्रूगढ़ शेखोवाल राष्ट्रीय पार्क

🌴आध्र प्रदेश
1. कसरू ब्रह्मानंदा रेड्डी नेशनल पार्क
2. इन्दिरा गाँधी प्राणी विज्ञान पार्क
3. मरूगवामी नेशनल पार्क
4. श्री वेंकटेश्वरम राष्ट्रीय पार्क
5. कावला राष्ट्रीय पार्क
6. नागार्जुन सागर राष्ट्रीय पार्क
7. नेलापत्तु पक्षी राष्ट्रीय पार्क

🌴महाराष्ट्र
1. बोरीवली ( संजय गांधी ) राष्ट्रीय पार्क
2. चांदोली राष्ट्रीय पार्क
3. तबोड़ा राष्ट्रीय पार्क
4. गुग्गामल राष्ट्रीय पार्क
5. नवागांव राष्ट्रीय पार्क
6. तन्सा नेशनल पार्क, थाणे
7. मेलघाट राष्ट्रिय अभ्यारण्य

🌴अण्डमान-निकोबार
1. सैडिल पीक राष्ट्रीय उद्यान
2. महात्मा गाँधी मैरीन ( वंदूर ) राष्ट्रीय उद्यान
3. फोसिल राष्ट्रीय पार्क
4. कैंपबैल नेशनल पार्क
5. गलेथा राष्ट्रीय पार्क
6. माऊंट हैरिट नेशनल पार्क
7. रानी झांसी मैरीन राष्ट्रीय पार्क

🌴हिमाचल प्रदेश
1. पिन वैली पार्क
2. ग्रेट हिमालय राष्ट्रीय पार्क
3. रोहल्ला राष्ट्रीय पार्क
4. किरगंगा राष्ट्रीय पार्क
5. सीमलबरा राष्ट्रीय पार्क
6. इन्द्रकिला नेशनल पार्क
7. शिकरी देवी अभ्यारण्य

🌴गजरात
1. गिर राष्ट्रीय पार्क
2. मरीन राष्ट्रीय पार्क
3. ब्लेक बुक राष्ट्रीय पार्क
4. गल्फ आफ कच्छ
5. वंसदा नेशनल पार्क

🌴उत्तराखण्ड
1. जिम कार्बेट राष्ट्रीय पार्क
2. वैली आफ फ्लावर राष्ट्रीय पार्क
3. नन्दा देवी राष्ट्रीय पार्क
4. राजाजी नेशनल पार्क
5. गोविन्द पासू विहार नेशनल पार्क
6. गंगोत्री राष्ट्रीय पार्क

🌴छत्तीसगढ
1. कांगेर घाटी ( कांगेर वैली ) राष्ट्रीय पार्क
2. इन्द्रावती राष्ट्रीय पार्क
3. गुरू घासीदास ( संजय ) राष्ट्रीय उद्यान

🌴करल
1. साइलेंट वैली राष्ट्रीय पार्क
2. पेरियार नेशनल पार्क
3. मैथीकेतन नेशनल पार्क
4. अन्नामुदाई नेशनल पार्क
5. एर्नाकुलम नेशनल पार्क

🌴कर्नाटक
1. बांदीपुर राष्ट्रीय पार्क
2. नागरहोल ( राजीव गांधी ) राष्ट्रीय उद्यान
3. अंसी राष्ट्रीय पार्क
4. बनेरघाटला नेशनल पार्क
5. कुडूरमुख नेशनल पार्क
6. तुंगभद्रा राष्ट्रीय पार्क

🌴 पंजाब
1. हरिकै वैटलैण्ड नेशनल पार्क

🌴 तेलंगाना
1. महावीर हरीना वनस्थली नेशनल पार्क
2. किन्नरसानी अभ्यारण्य

🌴 गोआ
1. सलीम अली बर्ड सैंचुरी
2. नेत्रावली वन्यजीव पार्क
3. चौरा राष्ट्रीय पार्क
4. भगवान महावीर नेशनल पार्क

🌴 बिहार
1. वाल्मिकी नेशनल पार्क
2. विक्रमसिला गंगटिक डॉल्फिन सैंचुरी
3. कंवर लेक बर्ड सैंचुरी

🌴 नागालैण्ड
1. इंटांग्की अभ्यारण्य, कोहीमा

🌴 मेघालय 
1. बलफकरम नेशनल पार्क
2. सीजू अभ्यारण्य
3. नांगखिलेम अभ्यारण्य
4. नोकरे


भारतीय संविधान के महत्त्वपूर्ण संशोधन


●. पहला संशोधन (1951) — इस संशोधन द्वारा नौवीं अनुसूची को शामिल किया गया।

●. दूसरा संशोधन (1952) — संसद में राज्यों के प्रतिनिधित्व को निर्धारित किया गया।

●. सातवां संशोधन (1956) — इस संशोधन द्वारा राज्यों का अ, ब, स और द वर्गों में विभाजन समाप्त कर उन्हें 14 राज्यों और 6 केंद्रशासित क्षेत्रों में विभक्त कर दिया गया।

●. दसवां संशोधन (1961) — दादरा और नगर हवेली को भारतीय संघ में शामिल कर उन्हें संघीय क्षेत्र की स्थिति प्रदान की गई।

●. 12वां संशोधन (1962) — गोवा, दमन और दीव का भारतीय संघ में एकीकरण किया गया।

●. 13वां संशोधन (1962) — संविधान में एक नया अनुच्छेद 371 (अ) जोड़ा गया, जिसमें नागालैंड के प्रशासन के लिए कुछ विशेष प्रावधान किए गए। 1दिसंबर, 1963 को नागालैंड को एक राज्य की स्थिति प्रदान कर दी गई।

●. 14वां संशोधन (1963) — पांडिचेरी को संघ राज्य क्षेत्र के रूप में प्रथम अनुसूची में जोड़ा गया तथा इन संघ राज्य क्षेत्रों (हिमाचल प्रदेश, गोवा, दमन और दीव, पांडिचेरी और मणिपुर) में विधानसभाओं की स्थापना की व्यवस्था की गई।

●. 21वां संशोधन (1967) — आठवीं अनुसूची में ‘सिंधी’ भाषा को जोड़ा गया।

●. 22वां संशोधन (1968) — संसद को मेघालय को एक स्वतंत्र राज्य के रूप में स्थापित करने तथा उसके लिए विधानमंडल और मंत्रिपरिषद का उपबंध करने की शक्ति प्रदान की गई।

●. 24वां संशोधन (1971) — संसद को मौलिक अधिकारों सहित संविधान के किसी भी भाग में संशोधन का अधिकार दिया गया।

●. 27वां संशोधन (1971) — उत्तरी-पूर्वी क्षेत्र के पाँच राज्यों तत्कालीन असम, नागालैंड, मेघालय, मणिपुर व त्रिपुरा तथा दो संघीय क्षेत्रों मिजोरम और अरुणालच प्रदेश का गठन किया गया तथा इनमें समन्वय और सहयोग के लिए एक ‘पूर्वोत्तर सीमांत परिषद्’ की स्थापना की गई।

●. 31वां संशोधन (1974) — लोकसभा की अधिकतम सदंस्य संख्या 545 निश्चित की गई। इनमें से 543 निर्वाचित व 2 राष्ट्रपति द्वारा मनोनीत होंगे।

●. 36वां संशोधन (1975) — सिक्किम को भारतीय संघ में 22वें राज्य के रूप में प्रवेश दिया गया।

●. 37वां संशोधन (1975) — अरुणाचल प्रदेश में व्यवस्थापिका तथा मंत्रिपरिषद् की स्थापना की गई।

 42वां संशोधन (1976) — इसे ‘लघु संविधान’ (Mini Constitution) की संज्ञा प्रदान की गई है।

— इसके द्वारा संविधान की प्रस्तावना में ‘धर्मनिरपेक्ष’, ‘समाजवादी’ और ‘अखंडता’ शब्द जोड़े गए।
— इसके द्वारा अधिकारों के साथ-साथ कर्तव्यों की व्यवस्था करते हुए नागरिकों के 10 मूल कर्त्तव्य निश्चित किए गए।
— लोकसभा तथा विधानसभाओं के कार्यकाल में एक वर्ष की वृद्धि की गई।
— नीति-निर्देशक तत्वों में कुछ नवीन तत्व जोड़े गए।
— इसके द्वारा शिक्षा, नाप-तौल, वन और जंगली जानवर तथा पक्षियों की रक्षा, ये विषय राज्य सूची से निकालकर समवर्ती सूची में रख दिए गए।
— यह व्यवस्था की गई कि अनुच्छेद 352 के अन्तर्गत आपातकाल संपूर्ण देश में लागू किया जा सकता है या देश के किसी एक या कुछ भागों के लिए।
— संसद द्वारा किए गए संविधान संशोधन को न्यायालय में चुनौती देने से वर्जित कर दिया गया।

●. 44वां संशोधन (1978) — संपत्ति के मूलाधिकार को समाप्त करके इसे विधिक अधिकार बना दिया गया।

— लोकसभा तथा राज्य विधानसभाओं की अवधि पुनः 5 वर्ष कर दी गई।
— राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति, प्रधानमंत्री और लोकसभा अध्यक्ष्ज्ञ के चुनाव विवादों की सुनवाई का अधिकार पुनः सर्वोच्च तथा उच्च न्यायालय को ही दे दिया गया।
— मंत्रिमंडल द्वारा राष्ट्रपति को जो भी परामर्श दिया जाएगा, राष्ट्रपति मंत्रिमंडल को उस पर दोबारा विचार करने लिए कह सकेंगे लेकिन पुनर्विचार के बाद मंत्रिमंडल राष्ट्रपति को जो भी परामर्श देगा, राष्ट्रपति उस परामर्श को अनिवार्यतः स्वीकार करेंगे।
— ‘व्यक्ति के जीवन और स्वतंत्रता के अधिकार’ को शासन के द्वारा आपातकाल में भी स्थगित या सीमित नहीं किया जा सकता, आदि।

●. 52वां संशोधन (1985) — इस संशोधन द्वारा संविधान में दसवीं अनुसूची जोड़ी गई। इसके द्वारा राजनीतिक दल-बदल पर कानूनी रोक लगाने की चेष्टा की गई है।

●. 55वां संशोधन (1986) — अरुणाचल प्रदेश को भारतीय संघ के अन्तर्गत राज्य की दर्जा प्रदान की गई।

●. 56वां संशोधन (1987) — इसमें गोवा को पूर्ण राज्य का दर्जा देने तथा ‘दमन व दीव’ को नया संघीय क्षेत्र बनाने की व्यवस्था है।

●. 61वां संशोधन (1989) — मताधिकार के लिए न्यूनतम आवश्यक आयु 21 वर्ष से घटाकर 18 वर्ष कर दी गई।

●. 65वां संशोधन (1990) — ‘अनुसूचित जाति तथा जनजाति आयोग’ के गठन की व्यवस्था की गई।

सबसे बड़ा देश


 👉 रुक चीन अब आ भारत

Explanation - रू - रूस

            क - कनाडा

            चीन - चीन 

            अ - अमेरिका

            ब - ब्राजील

           आ - आस्ट्रेलिया
 
           भारत - भारत


इतिहास की प्रमुख घटनाएँ एवं उसके घटित वर्ष

 
♦️भारत में आर्यों का आगमन :- 1500 ई०पू०

♦️महावीर का जन्म - 540 ई०पू०

♦️महावीर का निर्वाण - 468 ई०पू०

♦️गौतम बुद्ध का जन्म - 563 ई०पू०

♦️गौतम बुद्ध का महापरिवार्न - 483 ई०पू०

♦️सिकंदर का भारत पर आक्रमण - 326-325 ई०पू०

♦️अशोक द्वारा कलिंग पर विजय - 261 ई०पू०

♦️विक्रम संवत् का आरम्भ - 58 ई०पू०

♦️शक् संवत् का आरम्भ - 78 ई०पू०

♦️हिजरी संवत् का आरम्भ - 622 ई०

♦️फाह्यान की भारत यात्रा - 405-11 ई०

♦️हर्षवर्धन का शासन - 606-647 ई०

♦️हेनसांग की भारत यात्रा - 630 ई०

♦️सोमनाथ मंदिर पर आक्रमण - 1025 ई०

♦️तराईन का प्रथम युद्ध - 1191 ई०

♦️तराईन का द्वितीय युद्ध - 1192 ई०

♦️गुलाम वंश की स्थापना - 1206 ई०

♦️वास्कोडिगामा का भारत आगमन - 1498 ई०

♦️पानीपत का प्रथम युद्ध - 1526 ई०

♦️पानीपत का द्वितीय युद्ध - 1556 ई०

♦️पानीपत का तृतीय युद्ध - 1761 ई०

♦️अकबर का राज्यारोहण - 1556 ई०

♦️हल्दी घाटी का युद्ध - 1576 ई०

♦️दीन-ए-इलाही धर्म की स्थापना - 1582 ई०

♦️प्लासी का युद्ध - 1757 ई०

♦️बक्सर का युद्ध - 1764 ई०

♦️बंगाल में स्थायी बंदोबस्त - 1793 ई०

♦️बंगाल में प्रथम विभाजन - 1905 ई०

♦️मुस्लिम लीग की स्थापना - 1906 ई०

♦️मार्ले - मिन्टो सुधार - 1909 ई०

♦️प्रथम विश्वयुद्ध - 1914 -18 ई०

♦️द्वितीय विश्वयुद्ध - 1939 - 45 ई०

♦️असहयोग आंदोलन - 1920 - 22 ई०

♦️साइमन कमीशन का आगमन - 1928 ई०

♦️दांडी मार्च नमक सत्याग्रह - 1930 ई०

♦️गाँधी इरविन समझौता - 1931 ई०

♦️कैबिनेट मिशन का आगमन - 1946 ई०

♦️महात्मा गांधी की हत्या - 1948 ई०

♦️चीन का भारत पर आक्रमण 1962 ई०

♦️भारत - पाक युद्ध - 1965 ई०

♦️ताशकंद- समझौता - 1966 ई०

♦️तालिकोटा का युद्ध - 1565 ई०

♦️प्रथम आंग्ल-मैसूर युद्ध - 1776- 69 ई०

♦️द्वितीय आंग्ल-मैसूर युद्ध - 1780- 84 ई०

♦️तृतीय आंग्ल-मैसूर युद्ध - 1790- 92 ई०

♦️चतुर्थ आंग्ल-मैसूर युद्ध - 1799 ई०

♦️कारगिल युद्ध - 1999 ई०

♦️प्रथम गोलमेज सम्मेलन - 1930 ई०

♦️द्वितीय गोलमेज सम्मेलन - 1931 ई०

♦️तृतीय गोलमेज सम्मेलन - 1932 ई०

♦️क्रिप्स मिशन का आगमन - 1942 ई०

♦️चीनी क्रांति - 1911 ई०

♦️फ्रांसीसी क्रांति - 1789 ई०

♦️रुसी क्रांति - 1917 ई०

भारत के प्रमुख भौगोलिक उपनाम

★ ईश्वर का निवास स्थान →प्रयाग
★ पांच नदियों की भूमि →पंजाब
★ सात टापुओं का नगर →मुंबई
★ बुनकरों का शहर →पानीपत
★ अंतरिक्ष का शहर →बेंगलुरू
★ डायमंड हार्बर →कोलकाता
★ इलेक्ट्रॉनिक नगर →बेंगलुरू
★ त्योहारों का नगर →मदुरै
★ स्वर्ण मंदिर का शहर →अमृतसर
★ महलों का शहर →कोलकाता
★ नवाबों का शहर →लखनऊ
★ इस्पात नगरी →जमशेदपुर
★ पर्वतों की रानी →मसूरी
★ रैलियों का नगर →नई दिल्ली
★ भारत का प्रवेश द्वार →मुंब
★ पूर्व का वेनिस →कोच्चि
★ भारत का पिट्सबर्ग →जमशेदपुर
★ भारत का मैनचेस्टर →अहमदाबाद
★ मसालों का बगीचा →केरल
★ गुलाबी नगर →जयपुर
★ क्वीन ऑफ डेकन →पुणे
★ भारत का हॉलीवुड →मुंबई
★ झीलों का नगर →श्रीनगर
★ फलोद्यानों का स्वर्ग →सिक्किम
★ पहाड़ी की मल्लिका →नेतरहाट
★ भारत का डेट्राइट →पीथमपुर
★ पूर्व का पेरिस →जयपुर
★ सॉल्ट सिटी →गुजरात
★ सोया प्रदेश →मध्य प्रदेश
★ मलय का देश →कर्नाटक
★ दक्षिण भारत की गंगा →कावेरी
★ काली नदी →शारदा
★ ब्लू माउंटेन →नीलगिरी पहाड़ियां
★ एशिया के अंडों की टोकरी →आंध्र प्रदेश
★ राजस्थान का हृदय →अजमेर
★ सुरमा नगरी →बरेली
★ खुशबुओं का शहर →कन्नौज
★ काशी की बहन →गाजीपुर
★ लीची नगर →देहरादून
★ राजस्थान का शिमला →माउंट आबू
★ कर्नाटक का रत्न →मैसूर
★ अरब सागर की रानी →कोच्चि
★ भारत का स्विट्जरलैंड →कश्मीर
★ पूर्व का स्कॉटलैंड →मेघालय
★ उत्तर भारत का मैनचेस्टर →कानपुर
★ मंदिरों और घाटों का नगर →वाराणसी
★ धान का डलिया →छत्तीसगढ़
★ भारत का पेरिस →जयपुर
★ मेघों का घर →मेघालय
★ बगीचों का शहर →कपूरथला
★ पृथ्वी का स्वर्ग →श्रीनगर
★ पहाड़ों की नगरी →डुंगरपुर
★ भारत का उद्यान →बेंगलुरू
★ भारत का बोस्टन →अहमदाबाद
★ गोल्डन सिटी →अमृतसर
★ सूती वस्त्रों की राजधानी →मुंबई
★ पवित्र नदी →गंगा
★ बिहार का शोक →कोसी
★ वृद्ध गंगा →गोदावरी
★ पश्चिम बंगाल का शोक →दामोदर
★ कोट्टायम की दादी →मलयाला
★ जुड़वा नगर --हैदराबाद →सिकंदराबाद
★ ताला नगरी →अलीगढ़
★ राष्ट्रीय राजमार्गों का चौराहा →कानपुर
★ पेठा नगरी →आगरा
★ भारत का टॉलीवुड →कोलकाता
★ वन नगर →देहरादून
★ सूर्य नगरी →जोधपुर
★ राजस्थान का गौरव →चित्तौड़गढ़
★ कोयला नगरी →धनबाद


रेलवे जोन के मुख्यालय


1. दक्षिण रेलवे (South) - चेन्नई

2. दक्षिण पूर्व रेलवे (South East) - कोलकाता

3. दक्षिण मध्य (South Central) - सिकंदराबाद

4. दक्षिण पूर्व मध्य (Southeast Central) - बिलासपुर

5. दक्षिण पश्चिम रेलवे (South West) - हुबली

6. पूर्व रेलवे (East) - कोलकाता

7. पूर्व मध्य (East Middle) - हाजीपुर

8. पूर्व तटीय (East Coast) - भुवनेश्वर

9. पश्चिम रेलवे (West) - मुंबई

10. मध्य रेलवे (Central) - मुंबई

11. उत्तर रेलवे (North) - दिल्ली

12. उत्तर मध्य रेलवे (North Central) - इलाहाबाद

13. उत्तर पश्चिम (North West) - जयपुर

14. पश्चिम मध्य रेलवे (West Central) - जबलपुर

15. पूर्वोत्तर रेलवे (North East) - गोरखपुर

16. पूर्वोत्तर सीमांत रेलवे - मालिगांव (गुवाहाटी) 

17. कोलकाता मेट्रो - कोलकाता

18. दक्षिण तट रेलवे -विशाखापट्टनम (New 27 July 2019)

Tuesday 12 January 2021

प्रमुख भारतीय लेखक एवं उनकी पुस्तके


🌴पंचतंत्र ~ *विष्णु शर्मा*

🌴प्रेमवाटिका ~ *रसखान*

🌴मृच्छकटिकम् ~ *शूद्रक*

🌴कामसूत्र् ~ *वात्स्यायन*

🌴दायभाग ~ *जीमूतवाहन*

🌴दशकुमारचरितम् ~ *दण्डी*

🌴अवंती सुन्दरी ~ *दण्डी*

🌴बुध्दचरितम् ~ *अश्वघोष*

🌴कादम्बरी् ~ *बाणभटृ*

🌴अमरकोष ~ *अमर सिहं*

🌴शाहनामा ~  *फिरदौसी*

🌴साहित्यलहरी ~ *सुरदास*

🌴सूरसागर ~ *सुरदास*

🌴हुमायूँनामा ~ *गुलबदन बेगम*

🌴नीति शतक ~ *भर्तृहरि*

🌴श्रृंगारशतक ~ *भर्तृहरि*

🌴वैरण्यशतक ~ *भर्तृहरि*

🌴मुद्राराक्षस ~ *विशाखदत्त*

🌴अष्टाध्यायी ~ *पाणिनी*

🌴भगवत् गीता ~ *वेदव्यास*

🌴महाभारत ~ *वेदव्यास*

🌴मिताक्षरा ~ *विज्ञानेश्वर*

🌴राजतरंगिणी ~ *कल्हण*

🌴अर्थशास्त्र ~ *चाणक्य*

🌴कुमारसंभवम् ~ *कालिदास*

🌴रघुवंशम् ~ *कालिदास*

🌴अभिज्ञान शाकुन्तलम् ~ *कालिदास*

🌴गीतगोविन्द ~ *जयदेव*

🌴मालतीमाधव ~ *भवभूति*

🌴उत्तररामचरित ~ *भवभूति*

🌴पद्मावत् ~ *मलिक मो. जायसी*

🌴आईने अकबरी ~ *अबुल फजल*

🌴अकबरनामा ~ *अबुल फजल*

🌴बीजक ~ *कबीरदास*

🌴रमैनी ~ *कबीरदास*

🌴सबद ~ *कबीरदास*

🌴किताबुल हिन्द ~ *अलबरूनी*

🌴चित्रांगदा ~ *रविन्द्र नाथ टैगौर*

🌴गीतांजली~ *रविन्द्र नाथ टैगौर*

🌴विसर्जन ~ *रविन्द्र नाथ टैगौर*

🌴गार्डनर ~ *रविन्द्र नाथ टैगौर*

🌴हंग्री स्टोन्स ~ *रविन्द्र नाथ टैगौर*

🌴गोरा ~ *रविन्द्र नाथ टैगौर*

🌴चाण्डालिका~ *रविन्द्र नाथ टैगौर*

🌴भारत-भारती ~ *मैथलीशरण गुप्त*

🌴डेथ ऑफ ए सिटी~ *अमृता प्रीतम*

🌴कागज ते कैनवास~ *अमृता प्रीतम*

🌴फोर्टी नाइन डेज~ *अमृता प्रीतम*

🌴इन्दिरा गाँधी रिटर्नस ~ *खुशवंत सिहं*

🌴दिल्ली ~ *खुशवंत सिहं*

🌴द कम्पनी ऑफ वीमैन ~ *खुशवंत सिहं*

🌴सखाराम बाइण्डर ~ *विजय तेंदुलकर*

🌴इंडियन फिलॉस्पी ~ *डॉ. एस. राधाकृष्णन*

🌴इंटरनल इंडिया ~ *इंदिरा गाँधी*

🌴कामयानी ~ *जयशंकर प्रसाद*

🌴आँसू ~ *जयशंकर प्रसाद*

🌴लहर ~ *जयशंकर प्रसाद*

🌴लाइफ डिवाइन ~ *अरविन्द घोष*

🌴ऐशेज अॉन गीता ~ *अरविन्द घोष* 

🌴अनामिका ~ *सूर्यकान्त त्रिपाठी 'निराला'*

🌴परिमल ~ *सूर्यकान्त त्रिपाठी 'निराला'*

🌴यामा ~ *महादेवी वर्मा*

🌴ए वाइस ऑफ फ्रिडम ~ *नयन तारा सहगल*

🌴एरिया ऑफ डार्कनेस ~ *वी. एस. नायपॉल* 

🌴अग्निवीणा ~ *काजी नजरुल इस्लाम*

🌴डिवाइन लाइफ ~ *शिवानंद*

🌴गोदान ~ *प्रेमचन्द्र*

🌴गबन ~ *प्रेमचन्द्र*

🌴कर्मभूमि ~ *प्रेमचन्द्र*

🌴रंगभूमि ~ *प्रेमचन्द्र*


🌴कितनी नावों में कितनी बार ~ *अज्ञेय*

🌴गोल्डेन थेर्सहोल्ड ~ *सरोजिनी नायडू*

🌴ब्रोकेन विंग्स ~ *सरोजिनी नायडू*

🌴पल्लव ~ *सुमित्रानन्दन पंत्त*

🌴चिदम्बरा~ *सुमित्रानन्दन पंत्त*

🌴कुरूक्षेत्र ~ *रामधारी सिहं 'दिनकर'*

🌴उर्वशी ~ *रामधारी सिहं 'दिनकर'*

🌴द डार्क रूम ~ *आर. के. नारायण*

🌴मालगुड़ी डेज ~ *आर. के. नारायण*

🌴गाइड ~ *आर. के. नारायण*

🌴माइ डेज ~ *आर. के. नारायण*

🌴नेचर क्योर ~ *मोरारजी देसाई*

🌴चन्द्रकान्ता ~ *देवकीनन्दन खत्री*

🌴देवदास ~ *शरतचन्द्र चटोपाध्याय*

🌴चरित्रहीन ~ *शरतचन्द्र चटोपाध*

भारत की नदियाँ

● भारत की पवित्र नदी कौन-सी है— गंगा

● गंगा को बांग्लादेश में किस नाम से जाना जाता है— पद्मा

● गंगा एवं ब्रह्मपुत्र की संयुक्त जलधारा किस नाम से जानी जाती है— मेघना

● भारत की कौन-सी नदी सुंदरवन डेल्टा बनाती है— गंगा व ब्रह्मपुत्र

● सांगपो नदी किस राज्य से होकर भारत में प्रवेश करती है— अरुणाचल प्रदेश

● तवा किसकी सहायक नदी है— नर्मदा

● किस नदी को ‘बिहार का शोक’ कहा जाता है— कोसी

● कौन-सी नदी ‘बगाल का शोक’ कही जाती है— दामोदर नदी

● कौन-सी नदी भ्रंश दोणी से होकर बहती है— नर्मदा

● हाल ही में केंद्र सरकार ने किस नदी को राष्ट्रीय दर्जा देने की घोषणा की है— गंगा

● प्रायद्वीपीय भारत की सबसे बड़ी नदी कौन-सी है— गोदावरी

● भारत में बहने के अनुसार भारत की सबसे लंबी नदी कौन-सी है— गंगा

● कावेरी नदी कहाँ गिरती है— बंगाल की खाड़ी में

● पंजाब के निर्माण में सबसे महत्वपूर्ण नदी कौन-सी है— सिंधु

● कौन-सी नदी पश्चिम की ओर बहती है और अरब सागर में गिरती है— नर्मदा

● कौन-सी दो नदियों की लंबाई लगभग समान है— सिंधु (2880 किमी) व 
ब्रह्मपुत्र (2900 किमी)

● कावेरी जल विवाद किन राज्यों के बीच है— कर्नाटक और तमिलनाडु

● किस नदी को वृहद् गंगा के नाम से जाना जाता है— गोदावरी

● कौन-सी नदी अपना मार्ग बदलने के लिए प्रसिद्ध है— कोसी

● कौन-सी नदी ‘कपिल जलधारा प्रपात’ का निर्माण करती है— नर्मदा

● कौन-सी नदी ‘ओड़िशा का शोक’ कही जाती है— ब्राह्मणी

● वैन गंगा और पैन गंगा किस की सहायक नदी हैं— गोदावरी

● इंडोब्रह्मा है एक….. — पौराणिक नदी

● किस नदी पर सबसे लंबा सड़क पुल है— गंगा

● कौन-सी नदी विश्व का सबसे बड़ा द्वीप ‘मजुली’ बनाती है— ब्रह्मपुत्र

● नर्मदा नदी का अधिकांश भाग भारत के किस राज्य में बहता है— मध्य प्रदेश

● नदियों को जोड़ने की योजना किसके शासन काल में प्रस्तातिव हुई— राजग सरकार

● कौन-सी नदी रिफ्ट घाटी से होकर बहती है— ताप्ती

● कौन-सी नदी पर भारत व पाकिस्तान का जल समझौता हुआ— सिंधु

● सिंधु समझौते के अनुसार भारत सिन्धु नदी के कितने % जल का प्रयोग कर सकता है— 20%

● प्रायद्वीपीय नदियों का उत्तर से दक्षिण की ओर क्रम क्या है— महानदी, गोदावरी, कृष्णा, पेन्नार, कावेरी एवं वैगाई

● कौन-सी नदी भारत के केवल जम्मू-कश्मीर राज्य से होकर बहती है— सिंधु नदी

● पंचगंगा तथा दूधगंगा किसकी सहायक नदियाँ है— कृष्णा नदी

● दामोदर नदी कहाँ से निकलती है— छोटा नागपुर के पठार से

● दक्षिणी भारत के पठारी प्रदेशों को कौन-सी नदी दो भागों में विभाजित 
करती है— नर्मदा नदी

● शिप्रा नदी किसकी सहायक नदी है— चंबल नदी

● भारत की कौन-सी नदी का मुहाना एवं उद्गम स्थल दोनों भारत में ही है— दक्षिण की ओर

● किस नदी के किनारे पर प्रसिद्ध महाकालेश्वर मंदिर है— नर्मदा नदी

● विश्व का सबसे बड़ा डेल्टा किन नदियाँ द्वारा निर्मित होता हैं— गंगा एवं ब्रह्मपुत्र द्वारा

● किस स्थान पर भागीरथी और अलकनंदा मिलकर गंगा का निर्माण 
करती है— देवप्रयाग में

● अरावली पर्वत श्रृंखला किस नदी प्रणाली से विभाजित होती है— चंबल एवं साबरमती

● लूनी नदी कहाँ गिरती है— कच्छ का रन

● तिब्बत में मानसरोवर झील के पास से कौन-सी नदियां निकलती
हैं— सतलज, सिंधु, ब्रह्मपुत्र

● कौन-सी मुख्य प्रायद्वीपीय नदियां डेल्टा का निर्माण नहीं करती हैं— नमर्दा एवं ताप्ती

● कौन-सी नदी बांग्लादेश में जमुना के नाम से जानी जाती है— ब्रह्मपुत्र

● किस नदी को दूसरी गंगा के नाम से जाना जाता है— कावेरी नदी को

● पेन्नार की सहायक नदियाँ कौन-सी है— पापाधनी एवं चित्रावती

सामाजिक व धार्मिक आन्दोलन

 

● ‘ब्रह्म समाज’ की स्थापना कब हुई— 1828 ई.

● ‘ब्रह्म समाज’ की स्थापना किसके द्वारा और कहाँ की गई— कलकत्ता में, राजा राममोहन राय

● आधुनिक भारत में हिंदू धर्म के सुधार का पहला आंदोलन कौन-सा था— ब्रह्म समाज

● ब्रह्म समाज का विरोधी संगठन कौन-सा था जिसने सती प्रथा व अन्य सुधारों का विरोध किया— धर्म सभा

● धर्म सभा के संस्थापक कौन थे— राधाकांत देव

● सती प्रथा का अंत कब हुआ— 1829 ई.

● सती प्रथा के अंत में सबसे अधिक प्रयास किसका रहा— राजा राममोहन राय

● ‘आर्य समाज’ की स्थापना कब हुई— 1875 ई., मुंबई

● ‘आर्य समाज’ की स्थापना किसने की— स्वामी दयानंद सरस्वती ने

● आर्य समाज किसके विरुद्ध है— धार्मिक अनुष्ठान व मूर्ति पूजा

● 19वीं सदी में भारतीय पुनर्जागरण का पिता किसे माना जाता है— राजा राममोहन राय को

● राजाराम मोहन राय का जन्म कहाँ हुआ— राधानगर, जिला वर्धमान

● स्वामी दयानंद सरस्वती का मूल नाम क्या था— मूलशंकर

● राजा राममोहन राय के इंग्लैंड जाने के बाद ब्रह्म समाज की बागडोर किसने संभाली— रामचंद विधावागीश

● किसके प्रयासों से ब्रह्म समाज की जड़े उत्तर प्रदेश, पंजाब व मद्रास में फैली— केशवचंद्र सेन

● 1815 ई. में कलकत्ता में किसने ‘आत्मीय सभा’ की स्थापना की— राजा राममोहन राय

● राजा राममोहन राय व डेविड हेयर हकिस संस्था से जुड़े थे— हिन्दू कॉलेज

● थियोसोफिकल सोसाइटी की स्थापना कब और कहाँ हुई— 1875 ई., न्यूयॉर्क में

● थियोसोफिकल सोसाइटी की स्थापना भारत में कब और कहाँ हुई— 1882 ई., अडयार, मद्रास में

● ‘सत्यार्थ प्रकाश’ की रचना किसने की— दयानंद सरस्वती

● ‘वेदों की ओर लोटों’ का नारा किसने दिया— दयानंद सरस्वती

● ‘रामकृष्ण मिशन’ की स्थापना कब हुई— 1896-97 ई., बैलूर (कलकत्ता)

● ‘रामकृष्ण मिशन’ की स्थापना किसने की— स्वामी विवेकानंद

● अलीगढ़ आंदोलन किसने चलाया— सर सैय्यद अहमद खाँ

● अलीगढ़ मुस्लिम विश्वविद्यालय की नींव किसने डाली— सर सैय्यद अहमद खाँ

● ‘युवा बंगाल’ आंदोलन के नेता कौन थे— हेनरी विवियन डेरोजियो

● ‘सत्य शोधक समाज’ की स्थापना किसने थी— ज्योतिबा फूले

● किस धर्म सुधारक की मृत्यु भारत से बाहर हुई— राजा राममोहन राय

● वहाबी आंदोलन का मुख्य केंद्र कहाँ था— पटना

● भारत में दास प्रथा को कब अवैध घोषित किया गया— 1843 ई.

● भारत में अंग्रेजी शिक्षा की व्यवस्था किसके द्वारा की गई— विलियम बैंटिंक द्वारा

● ‘वेदों में संपूर्ण सच्चाई निहित है’ यह कथन किसका है— स्वामी दयानंद सरस्वती

● ‘महाराष्ट्र का सुकरात’ किसे कहा जाता है— महादेव गोविंद रानाडे

● विवेकानंद किस स्थान पर विश्व धर्म सम्मेलन में प्रसिद्ध हुए— शिकागो

● ‘संवाद कौमुदी’ पत्र के संपादक कौन थे— राजा राममोहन राय

● ‘तत्व रंजिनी सभा’, ‘तत्व बोधिनी सभा’ व ‘तत्व बोधीन पत्रिका’ किससे संबंधित हैं— देवेंद्र नाथ टैगोर

● ‘प्रार्थना समाज’ की स्थापना किसकी प्रेरणा के फलस्वरूप हुई— केशवचंद्र सेन

● ‘वामा बोधिनी’ पत्रिका महिलाओं के लिए किसने निकाली— केशवचंद्र सेन

● शारदामणी कौन थी— रामकृष्ण परमहंस की पत्नी

● ‘कूका आंदोलन’ किसने चलाया था— गुरु राम सिंह

● 1956 ई. में कौन-सा धार्मिक कानून पारित हुआ— धार्मिक अयोग्यता कानून

● महाराष्ट्र के किस सुधारक को ‘लोकहितवादी’ कहा जाता है— गोपाल हरि देशमुख

● ब्रह्म समाज किस सिद्धांत पर आधारित है— एकेश्वरवाद

● ‘देव समाज’ की स्थापना किसने की— शिवनारायण अग्निहोत्री

● ‘राधास्वामी सत्संग’ के संस्थापक कौन हैं— शिवदयाल साहब

● फेवियन आंदोलन का प्रस्तावक कौन था— एनी बेसेंट

● 20वीं सदी के आरंभिक दशक में आरंभ होने वाला आंदोलन कौन-सा था— अहरार

● ‘भारत समाज सेवक’ की स्थापना कब और किसके द्वारा की गई— 1905 ई., गोपाल कृष्ण गोखले द्वारा

● सिक्ख गुरुद्वारा अधिनियम कब पारित हुआ— 1925 ई.

● रामकृष्ण परमहंस का मूल नाम क्या था— गदाधर चटोपाध्याय

● डॉ. ऐनी बेसेंट भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस की अध्यक्ष कब बनी— 1917 ई.

● शिकागो विश्व धर्म सम्मेलन में स्वामी विवेकानंद ने कब भाग लिया— 1893 ई.

● ‘प्रीसेप्टस ऑफ जीसस’ की रचना किसने की— राजा राममोहन राय ने

● राजा राममोहन राय की फारसी पुस्तक कौन-सी थी जिसका प्रकाशन 1809 में हुआ— तुहफतुह-उल-मुवाहिदीन

● वेदांत कॉलेज की स्थापना किसने की— राजा राममोहन राय ने

● राजा राममोहन राय को किसने ‘युग दूत’ कहा— सुभाष चंद्र

Monday 11 January 2021

पूर्व मध्यकालीन भारत



● राजपूत काल कब से कब तक माना जाता है— छठी सदी से बारहवीं सदी तक

● 712 ई. में सिंध पर मोहम्मद बिन कासिम के आक्रमण के समय वहाँ का शासक कौन था— दाहिर

● सर्वप्रथम जजिया कर लगाने का श्रेय किसे दिया जाता है— मोहम्मद बिन कासिम

● ‘दिल्लिका’ किसका पुराना नाम है— दिल्ली का

● ‘पृथ्वीराजरासों’ की रचना किसने की— चंद्रबरदई ने

● प्रसिद्ध दिलवाड़ा जैन मंदिर कहाँ स्थित है— माउंट आबू पर

● खजुराहो में स्थित मंदिरों का निर्माण किसने कराया— चंदेल शासकों ने

● विजय स्तंभ कहाँ स्थित है— चित्तौड़गढ़

● महमूद गजनवी ने भारत पर कितनी बार आक्रमण किये— 17 बार

● महमूद गजनवी का प्रसिद्ध आक्रमण कौन-सा था— सोमनाथ मंदिर पर आक्रमण

● मुहम्मद गजनवी ने गुजरात के प्रसिद्ध सोमनाथ मंदिर को कब लूटा— 1025-26

● सोमनाथ मंदिर पर मुहम्मद गजनवी के आक्रमण के समय गुजरात का शासक कौन था— भीमदेव I

● किस नाटक के कुछ अंश ‘अढ़ाई दिन का झोपड़ा’ नामक मस्जिद पर लिखे हैं— हरिकेलि

● रानी पद्मनी का नाम खिलजी की चित्तौड़ विजय से जोड़ा जाता है। रानी पद्मनी किसकी पत्नी थीं— राणा रतन सिंह

● विक्रमशिला विश्वविद्यालय की स्थापना की— धर्मपाल

● ‘गीत गोविंद’ किसने लिखी— जयदेव

● जयदेव किसकी सभा को अलंकृत करते थे— लक्ष्मण सेन

● किसने सोमपुर महाविहार का निर्माण कराया— धर्मपाल

● भारत पर सर्वप्रथम अरब आक्रमण किसने किया— मुहम्मद बिन कासिम

● जगन्नाथ मंदिर किस राज्य में है— ओड़िशा

● कोणार्क में स्थित सूर्य देव मंदिर के संस्थापक कौन थे— नरसिंह I

● ब्लैक पगोड़ा कहाँ स्थित है— कोणार्क में

● ‘अलवर’ के संस्थापक कौन थे— अजय पाल

● किय शासक के दरबार में जैन आचार्य हेमचंद्र को संरक्षण मिला— जय सिंह (सिद्धराज)

● चंदावर का युद्ध किस-किस के मध्य हुआ— जयचंद और मोहम्मद गौरी

● लिंगराज मंदिर कहाँ स्थित है— भुवनेश्वर में

● लिंगराज मंदिर की नींव किसने डाली— ययाति केसरी ने

विश्व हिंदी सम्मेलन

प्रथम विश्व हिंदी सम्मेलन

10 जनवरी से 14 जनवरी 1975

आयोजन – नागपुर,महाराष्ट्र (भारत)

द्वितीय विश्व हिंदी सम्मेलन

28 अगस्त से 30 अगस्त 1976

आयोजन – पोर्टलुइ (मॉरीशस)
तीसरा विश्व हिंदी सम्मेलन

28 अक्टूबर से 30 अक्टूबर 1983

आयोजन – नई दिल्ली (भारत)

चौथा विश्व हिंदी सम्मेलन

02 दिसंबर से 04 दिसंबर 1993

आयोजन – पोर्टलुइ (मॉरीशस)

पांचवा विश्व हिंदी सम्मेलन

04 अप्रैल से 08 अप्रैल 1996

आयोजन – पोर्ट ऑफ स्पेन (ट्रिनिडाड एवं टोबैगो)

छठा विश्व हिंदी सम्मेलन

14 सितंबर से 18 सितंबर 1999

आयोजन – लंदन (ब्रिटेन)

सातवा विश्व हिंदी सम्मेलन

05 जून से 9 जून 2003

आयोजन – पारामारीबो (सूरीनाम)

आठवां विश्व हिंदी सम्मेलन

13 जुलाई से 15 जुलाई 2007

आयोजन – न्यूयॉर्क (अमेरिका)

नौवां विश्व हिंदी सम्मेलन

22 सितंबर से 24 सितंबर 2012

आयोजन – जोहांसबर्ग (दक्षिण अफ्रीका)


दसवां विश्व हिंदी सम्मेलन

10 सितंबर से 12 सितंबर 2015

आयोजन – भोपाल, मध्य प्रदेश (भारत)


11वां विश्व हिंदी सम्मेलन

18 अगस्त से 20 अगस्त 2018

आयोजन – पोर्टलुइ (मॉरीशस)

Most important Question for all Exam



1. भारत में खोजा गया सबसे पहला पुराना शहर कौन-सा था? – हड़प्पा

2. ‘स्वराज मेरा जन्म सिद्ध अधिकार है’ किसने कहा था? – बाल गंगाधर तिलक

3. महात्मा गाँधी के राजनीतिक गुरु कौन थे? – गोपाल कृष्ण गोखले

4. उत्तरी भारत की प्रथम मुस्लिम महिला शासक/दिल्ली पर राज करने वाली प्रथम महिला शासक कौन थी? – रजिया सुल्तान

5. सिंधु सभ्यता का पत्तननगर (बंदरगाह) कौन-सा था? – लोथल

6. भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस के संस्थापक कौन थे? – ए.ओ. ह्यूम

7. महात्मा बुद्ध द्वारा दिए गए प्रथम उपदेश को कहा जाता है? – धर्मचक्रप्रवर्तन

8. किस वेद की रचना गद्य एवं पद्य दोनों में की गई है? – यजुर्वेद

9. भारत में पहला समाचारपत्र किसने शुरू किया था? – सैयद अहमद खाँ

10. किसके शासनकाल में बौद्ध धर्म दो भागों-हीनयान तथा महायान में बँट गया? – कनिष्क

11. लोदी वंश का अंतिम शासक कौन था? – इब्राहिम लोदी

12. प्रथम जैन संगीति कहाँ आयोजित की गई थी? – पाटलिपुत्र

13. दिल्ली के किस सुल्तान को इतिहासकारों ने ‘विरोधों का मिश्रण’ बताया है? – मुहम्मद-बिन-तुग
लक

14. ऋग्वैदिक समाज की सबसे छोटी इकाई क्या थी? – कुल या परिवार

15. किस शासक के पास एक शक्तिशाली नौसेना थी? – चोल

16. ‘संकीर्तन प्रथा’ के जन्मदाता कौन थे? – चैतन्य

17. किस मुगल शासक को ‘आलमगीर’ कहा जाता था? – औरंगजेब

18. ‘शहीदे आजम’ उपाधि से किसे सम्मानित किया गया? – भगत सिंह

19. साइमन कमीशन के विरुद्ध प्रदर्शन के दौरान किए गए लाठीचार्ज में किस राजनेता की मृत्यु हो गई? – लाला लाजपतराय

20. वहाबी आन्दोलन के प्रवर्तक कौन थे? – सैयद अहमद

21. किस स्थान पर बुद्ध ने महापरिनिर्वाण प्राप्त किया था? – कुशीनारा/कुशीनगर में

22. काँग्रेस के प्रथम अधिवेशन की अध्यक्षता किसने की? – व्योमेशचन्द्र बनर्जी

23. भगवान नटराज का प्रसिद्ध मन्दिर जिसमें भरतनाट्यम शिल्प कला है कहाँ स्थित है? – चिदंबरम

24. महात्मा बुद्ध ने उपदेश देने हेतु किस भाषा का प्रयोग किया? – पालि

25. कुतुबमीनार के कार्य को किस शासक ने पूरा किया था? – इल्तुतमिश

26. ‘लीलावती’ पुस्तक किससे सम्बन्धित है? – गणित से

27. पहाड़ी काटकर एलोरा के विश्वविख्यात कैलाशनाथ मन्दिर का निर्माण किसने कराया था? – राष्ट्रकूट ने

28. चीनी यात्री ह्नेनसांग किसके शासनकाल में भारत आया था? – हर्षवद्धर्न

29. बनारस हिन्दू विश्वविद्यालय (B.H.U.) के संस्थापक कौन थे? – मदन मोहन मालवीय

30. स्वतन्त्र भारत के प्रथम गवर्नर जनरल कौन थे? – लॉर्ड माउन्टबेटन

31. किस मुस्लिम शासक के सिक्कों पर देवी लक्ष्मी की आकृति बनी है? – मुहम्मद गौरी

32. कालाशोक की राजधानी कहां थी? – पाटलिपुत्र

33. गायत्री मन्त्र की रचना किसने की थी? – विश्वामित्र

34. लंदन में ‘इण्डिया हाऊस’ की स्थापना किसने की? – श्यामजी कृष्ण वर्मा

35. किस गुप्तकालीन शासक को ‘कविराज’ कहा गया? – समुद्रगुप्त

36. अकबर इतिहासकारों में किसने अकबर को इस्लाम का शत्रु कहा? – बदायूँनी

37. भक्ति को दार्शनिक आधार प्रदान करने वाले प्रथम आचार्य कौन थे? – शंकराचार्य

38. किस नगर को ‘शीराजे हिन्द’ कहा जाता था? – जौनपुर

39. चालुक्य वंश का सर्वाधिक प्रसिद्ध शासक कौन-सा था? – पुलकेशिन II

40. मुहम्मद गौरी ने 1192 ई. में हुए तराईन के द्वितीय युद्ध में किस शासक को पराजित किया? – पृथ्वीराज चौहान

41. भारतीयों के महान् रेशम मार्ग (Silk route) किसने आरम्भ कराया? – कनिष्क

42. ‘गुलरुखी’ के नाम से कौन जाना जाता था? – सिकन्दर लोदी

43. वह कौन-सा युद्ध था जिसने भारत में ब्रिटिश प्रभुत्व का प्रारम्भ किया? – प्लासी का युद्ध

44. शिवाजी ने अपने राज्य की आय का मुख्य साधन किसे बनाया? – चौथ

45. जैन धर्म के 24 वें तीर्थंकर कौन थे? – महावीर

46. ‘सत्यमेव जयते’ उक्ति कहाँ से ली गई है? – मुण्डकोपनिषद्

47. बक्सर के युद्ध (1764) के समय दिल्ली का शासक कौन था? – शाह आलम 

48. भारत में सर्वप्रथम स्वर्ण मुद्राएँ किसने चलाई? – इण्डो-बैक्ट्रियन

49. अशोक के ‘धम्म’ की परिभाषा कहाँ से ली गई है? – राहुलोवांदसुत्त

50. जहाँगीर के दरबार में पक्षियों का सबसे बड़ा चित्रकार कौन था? – मंसूर

सविधान के सभी अनुच्छेद Part -1


अनुच्छेद 1 :- संघ कानाम और राज्य क्षेत्र

अनुच्छेद 2 :- नए राज्यों का प्रवेश या स्थापना

अनुच्छेद 3 :- राज्य का निर्माण तथा सीमाओं या नामों मे परिवर्तन

अनुच्छेद 4:- पहली अनुसूचित व चौथी अनुसूची के संशोधन तथा दो और तीन के अधीन बनाई गई विधियां

अच्नुछेद 5 :- संविधान के प्रारंभ पर नागरिकता

अनुच्छेद 6 :- भारत आने वाले व्यक्तियों को नागरिकता

अनुच्छेद 7 :-पाकिस्तान जाने वालों को नागरिकता

अनुच्छेद 8 :- भारत के बाहर रहने वाले व्यक्तियों का नागरिकता

अनुच्छेद 9 :- विदेशी राज्य की नागरिकता लेने पर नागरिकता का ना होना

अनुच्छेद 10 :- नागरिकता के अधिकारों का बना रहना

नुच्छेद 11 :- संसद द्वारा नागरिकता के लिए कानून का विनियमन

अनुच्छेद 12 :- राज्य की परिभाषा

अनुच्छेद 13 :- मूल अधिकारों को असंगत या अल्पीकरण करने वाली विधियां

अनुच्छेद 14 :- विधि के समक्ष समानता

अनुच्छेद 15 :- धर्म जाति लिंग पर भेद का प्रतिशेध

अनुच्छेद 16 :- लोक नियोजन में अवसर की समानता

अनुच्छेद 17 :- अस्पृश्यता का अंत

अनुच्छेद 18 :- उपाधीयों का अंत

अनुच्छेद 19 :- वाक् की स्वतंत्रता

अनुच्छेद 20 :- अपराधों के दोष सिद्धि के संबंध में संरक्षण

अनुच्छेद 21 :-प्राण और दैहिक स्वतंत्रता

अनुच्छेद 21 क :- 6 से 14 वर्ष के बच्चों को शिक्षा का अधिकार

अनुच्छेद 22 :- कुछ दशाओं में गिरफ्तारी से सरंक्षण

अनुच्छेद 23 :- मानव के दुर्व्यापार और बाल आश्रम

अनुच्छेद 24 :- कारखानों में बालक का नियोजन का प्रतिशत

अनुच्छेद 25 :- धर्म का आचरण और प्रचार की स्वतंत्रता

अनुच्छेद 26 :-धार्मिक कार्यों के प्रबंध की स्वतंत्रता

अनुच्छेद 29 :- अल्पसंख्यक वर्गों के हितों का संरक्षण

अनुच्छेद 30 :- शिक्षा संस्थाओं की स्थापना और प्रशासन करने का अल्पसंख्यक वर्गों का अधिकार

अनुच्छेद 32 :- अधिकारों को प्रवर्तित कराने के लिए उपचार

अनुच्छेद 36 :- परिभाषा

अनुच्छेद 40 :- ग्राम पंचायतों का संगठन

अनुच्छेद 48 :- कृषि और पशुपालन संगठन

अनुच्छेद 48क :- पर्यावरण वन तथा वन्य जीवों की रक्षा

अनुच्छेद 49:- राष्ट्रीय स्मारक स्थानों और वस्तुओं का संरक्षण

अनुछेद. 50 :- कार्यपालिका से न्यायपालिका का प्रथक्करण

भारत के प्रमुख दर्रे



■ काराकोरम दर्रा - जम्मू कश्मीर
■ जोजिला दर्रा - जम्मू कश्मीर
■ पीरपंजाल दर्रा - जम्मू कश्मीर
■ बनिहाल दर्रा - जम्मू कश्मीर
■ बुर्जिल दर्रा - जम्मू कश्मीर
■ शिपकीला दर्रा - हिमाचल प्रदेश
■ रोहतांग दर्रा - हिमाचल प्रदेश
■ बड़ालाचा दर्रा - हिमाचल प्रदेश
■ लिपुलेख दर्रा - उत्तराखंड
■ माना दर्रा - उत्तराखंड
■ नीति दर्रा - उत्तराखंड
■ नाथूला दर्रा - सिक्किम
■ जैलेप्लो दर्रा - सिक्किम
■ बोम्डिला दर्रा - अरुणाचल प्रदेश
■ यांग्याप दर्रा - अरुणाचल प्रदेश
■ दिफू दर्रा - अरुणाचल प्रदेश
■ तुजु दर्रा - मणिपुर

सूचकांक 2020


🔶 विश्व प्रेस स्वतंत्रता सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 142
➡️ नॉर्वे :- 1

🔶 विश्व खुशहाली सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 144
➡️ फिनलैंड :- 1

🔶 प्रत्यक्ष बिक्री उद्योग सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 15
➡️ अमेरीका :- 1

🔶 वैश्विक विनिर्माण जोखिम सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 3
➡️ चीन :- 1

🔶 वैश्विक रियल एस्टेट पारदर्शिता सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 34
➡️ UK :- 1

🔶 पर्यावरण प्रदर्शन सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 168
➡️ डेनमार्क :- 1

🔶 जलवायु जोखिम सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 5
➡️ जापान :- 1

🔶 वैश्विक जलवायु परिवर्तन प्रदर्शन सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 9
➡️ स्वीडन :- 1

🔶 FIFA रेंकिंग 2020
➡️ भारत :- 108
➡️ बेल्जियम 

🔶 सतत विकास लक्ष्य सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 117
➡️ स्वीडन :- 1

🔶 विश्व सैन्य खर्च रिपोर्ट 2020
➡️ भारत :- 3
➡️ अमेरीका :- 1

🔶 व्यापार सुगमता सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 63
➡️ न्यूजीलैंड :- 1

🔶 वैश्विक प्रतिभा प्रतिस्पर्धात्मक सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 72
➡️ स्विट्जरलैंड :- 1

🔶 विश्व प्रतिस्पर्धा सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 43
➡️ सिंगापुर :- 1

🔶 अंतर्राष्ट्रीय बौद्धिक संपदा सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 40
➡️ अमेरीका :- 1

🔶 स्थिरता सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 77
➡️ ब्रूरडी :- 1

🔶 सोशल मोबिलिटी सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 76
➡️ डेनमार्क :- 1

🔶 शिशु विकास सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 131
➡️ नॉर्वे :- 1

🔶 ग्लोबल जेंडर गैप सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 112
➡️ आइसलैंड :- 1

🔶 हेनले पासपोर्ट सूचकांक 2020
➡️ भारत :- 84
➡️ जापान :- 1

स्वतंत्रता आंदोलन से संबंधित आंदोलन🤺 एवं वर्ष



2. बंग-भंग आंदोलन(स्वदेशी आंदोलन)
*Ans- 1905 ई.*

3. मुस्लिम लीग की स्थापना
*Ans- 1906 ई.*

4. कांग्रेस का बंटवारा
*Ans- 1907 ई.*

5. होमरूल आंदोलन
*Ans- 1916 ई.*

6. लखनऊ पैक्ट
*Ans- दिसंबर 1916 ई.*

7. मांटेग्यू घोषणा
*Ans- 20 अगस्त 1917 ई.*

8. रौलेट एक्ट
*Ans- 19 मार्च 1919 ई.*

9. जालियांवाला बाग हत्याकांड
*Ans- 13 अप्रैल 1919 ई.*

10. खिलाफत आंदोलन
*Ans- 1919 ई.*

11. हंटर कमिटी की रिपोर्ट प्रकाशित
*Ans- 18 मई 1920 ई.*

12. कांग्रेस का नागपुर अधिवेशन
*Ans- दिसंबर 1920 ई.*

13. असहयोग आंदोलन की शुरुआत
*Ans- 1 अगस्त 1920 ई.*

14. चौरी-चौरा कांड
*Ans- 5 फरवरी 1922 ई.*

15. स्वराज्य पार्टी की स्थापना
*Ans- 1 जनवरी 1923 ई.*

16. हिंदुस्तान रिपब्लिकन एसोसिएशन
*Ans- अक्टूबर 1924 ई.*

17. साइमन कमीशन की नियुक्ति
*Ans- 8 नवंबर 1927 ई.*

18. साइमन कमीशन का भारत आगमन
*Ans- 3 फरवरी 1928 ई.*

19. नेहरू रिपोर्ट
*Ans- अगस्त 1928 ई.*

20. बारदौली सत्याग्रह
*Ans- अक्टूबर 1928 ई.*

21. लाहौर पड्यंत्र केस
*Ans- 8 अप्रैल 1929 ई.*

22. कांग्रेस का लाहौर अधिवेशन
*Ans- दिसंबर 1929 ई.*

23. स्वाधीनता दिवस की घोषणा
*Ans- 2 जनवरी 1930 ई.*

24. नमक सत्याग्रह
*Ans- 12 मार्च 1930 ई. से 5 अप्रैल 1930 ई. तक*

25. सविनय अवज्ञा आंदोलन
*Ans- 6 अप्रैल 1930 ई.*

26. प्रथम गोलमेज आंदोलन
*Ans- 12 नवंबर 1930 ई.*

27. गांधी-इरविन समझौता
*Ans- 8 मार्च 1931 ई.*

28.द्वितीय गोलमेज सम्मेलन
*Ans- 7 सितंबर 1931 ई.*

29. कम्युनल अवार्ड (साम्प्रदायिक पंचाट)
*Ans- 16 अगस्त 1932 ई.*

30. पूना पैक्ट
*Ans- सितंबर 1932 ई.*

31. तृतीय गोलमेज सम्मेलन
*Ans- 17 नवंबर 1932 ई.*

32. कांग्रेस सोशलिस्ट पार्टी का गठन
*Ans- मई 1934 ई.*

33. फॉरवर्ड ब्लाक का गठन
*Ans- 1 मई 1939 ई.*

34. मुक्ति दिवस
*Ans- 22 दिसंबर 1939 ई.*

35. पाकिस्तान की मांग
*Ans- 24 मार्च 1940 ई.*

36. अगस्त प्रस्ताव
*Ans- 8 अगस्त 1940 ई.*

37. क्रिप्स मिशन का प्रस्ताव
*Ans- मार्च 1942 ई.*

38. भारत छोड़ो प्रस्ताव
*Ans- 8 अगस्त 1942 ई.*

39. शिमला सम्मेलन
*Ans- 25 जून 1945 ई.*

40. नौसेना का विद्रोह
*Ans- 19 फरवरी 1946 ई.*

41. प्रधानमंत्री एटली की घोषणा
*Ans- 15 मार्च 1946 ई.*

42. कैबिनेट मिशन का आगमन
*Ans- 24 मार्च 1946 ई.*

43. प्रत्यक्ष कार्यवाही दिवस
*Ans- 16 अगस्त 1946 ई.*

44. अंतरिम सरकार की स्थापना
*Ans- 2 सितंबर 1946 ई.*


45. माउंटबेटन योजना
*Ans- 3 जून 1947 ई.*

46. स्वतंत्रता मिली
*Ans- 15 अगस्त 1947 ई.*

भारत के लोकनृत्य



🔷【आंध्रप्रदेश】----कुचीपुड़ी, घंटामरदाला, ओट्टम थेडल, वेदी नाटकम।

🔷【असम】----बीहू, बीछुआ, नटपूजा, महारास, कालिगोपाल, बागुरुम्बा, नागा नृत्य, खेल गोपाल, ताबाल चोनग्ली, कानोई, झूमूरा होबजानाई।

🔷【बिहार】---जाट– जाटिन, बक्खो– बखैन, पनवारिया, सामा चकवा, बिदेसिया।

🔷【गुजरात】--गरबा, डांडिया रास, टिप्पनी जुरुन, भावई।

🔷【हरियाणा】--झूमर, फाग, डाफ, धमाल, लूर, गुग्गा, खोर, जागोर।

🔷【हिमाचल प्रदेश】---झोरा, झाली, छारही, धामन, छापेली, महासू, नटी, डांगी। 

🔷【जम्मू और कश्मीर】---रऊफ, हीकत, मंदजात, कूद डांडी नाच, दमाली। 

🔷【कर्नाटक】---यक्षगान, हुट्टारी, सुग्गी, कुनीथा, करगा, लाम्बी। 

,🔷【केरल】---कथकली (शास्त्रीय), ओट्टम थुलाल, मोहिनीअट्टम, काईकोट्टिकली।   

,🔷【महाराष्ट्र】---लावणी, नकाटा, कोली, लेजिम, गाफा, दहीकला दसावतार या बोहादा।   

🔷【ओडीशा】---ओडिसि (शास्त्रीय), सवारी, घूमरा, पैंरास मुनारी, छाउ।

🔷【पश्चिम बंगाल】---काठी, गंभीरा, ढाली, जतरा, बाउल, मरासिया, महाल, कीरतन।

🔷【पंजाब】 ---भांगड़ा, गिद्दा, दफ्फ, धामन, भांड, नकूला।  

🔷【राजस्थान】--घूमर, चाकरी, गणगौर, झूलन लीला, झूमा, सुईसिनी, घपाल, कालबेलिया।   

🔷【तमिलनाडु】---भरतनाट्यम, कुमी, कोलट्टम, कवाडी।

🔷【उत्तर प्रदेश】---नौटंकी, रासलीला, कजरी, झोरा, चाप्पेली, जैता। 

🔷【उत्तराखंड】---गढ़वाली, कुंमायुनी, कजरी, रासलीला, छाप्पेली। 

🔷【गोवा】---तरंगमेल, कोली, देक्खनी, फुग्दी, शिग्मो, घोडे, मोडनी, समायी नृत्य, जगर, रणमाले, गोंफ, टून्नया मेल।  

🔷【मध्यप्रदेश】---जवारा, मटकी, अडा, खाड़ा नाच, फूलपति, ग्रिदा नृत्य, सालेलार्की, सेलाभडोनी, मंच।  

🔷【छत्तीसगढ़】---गौर मारिया, पैंथी, राउत नाच, पंडवाणी, वेडामती, कपालिक, भारथरी चरित्र, चंदनानी।

🔷【झारखंड】---अलकप, कर्मा मुंडा, अग्नि, झूमर, जनानी झूमर, मर्दाना झूमर, पैका, फगुआ, हूंटा नृत्य, मुंदारी नृत्य, सरहुल, बाराओ, झीटका, डांगा, डोमचक, घोरा नाच।  

🔷【अरुणाचल प्रदेश】---बुईया, छालो, वांचो, पासी कोंगकी, पोनुंग, पोपीर, बारडो छाम।  

🔷【मणिपुर】--डोल चोलम, थांग टा, लाई हाराओबा, पुंग चोलोम, खांबा थाईबी, नूपा नृत्य, रासलीला, खूबक इशेली, लोहू शाह।  

🔷【मेघालय】---का शाद सुक मिनसेइम, नॉन्गरेम, लाहो।  

🔷【मिजोरम】----छेरव नृत्य, खुल्लम, चैलम, स्वलाकिन, च्वांगलाईज्वान, जंगतालम, पर लाम, सरलामकई/ सोलाकिया, लंगलम।         

🔷【नगालैंड】----रंगमा, बांस नृत्य, जीलैंग, सूईरोलियंस, गीथिंगलिम, तिमांगनेतिन, हेतलईयूली। 

🔷【त्रिपुरा】---होजागिरी 

🔷【सिक्किम】---छू फाट नृत्य, सिकमारी, सिंघई चाम या स्नो लायन डांस, याक छाम, डेनजोंग नेनहा, ताशी यांगकू नृत्य, खूखूरी नाच, चुटके नाच, मारू नी नाच।  

🔷【लक्ष्यद्वीप】  --लावा, कोलकाई, परीचाकली

Important Note/Currency


●Rs.10 New Note Features
Colour - Chocolate Brown
Size - 63*123 mm
Picture - Sun Temple (Odisa)

●Rs.20 New Note Features
Colour - Greenish Yellow
Size - 63*129 mm
Picture - Ellora Caves (Maharashtra) 

●Rs.50 New Note Features:
Colour - Fluorescent Blue
Size - 66*135 mm
Picture - Hampi Temple(Karnataka)

•Rs.100 New Note Features: 
Colour - Lavender
Size - 66*142 mm
Picture - Rani ki Vav (Gujarat) 

● Rs.200 New Note Features:
Colour - Bright Yellow
Size - 66*146 mm
Picture - Sanchi Stupa (MP) 

● Rs.500 New Note Features:
Colour - Stone Grey
Size - 66*150 mm
Picture - Red Fort (Delhi) 

●Rs.2000 New Note Features:
Colour - Magenta
Size - 66*166mm
Picture - Mangalyaan


महत्वपूर्ण नोट / मुद्रा
-----------------------------------------
● 10 रुपये के नए नोट की विशेषताएं
रंग - चॉकलेट ब्राउन
आकार - 63 * 123 मिमी
चित्र - सूर्य मंदिर (ओडिसा)

● 20 रुपये के नए नोट की विशेषताएं
रंग - हरा पीला
आकार - 63 * 129 मिमी
चित्र - एलोरा की गुफाएँ (महाराष्ट्र)

● 50 रुपये के नए नोट की विशेषताएं:
रंग - फ्लोरोसेंट ब्लू
आकार - 66 * 135 मिमी
चित्र - हम्पी मंदिर (कर्नाटक)

• 100 रुपये के नए नोट
रंग - लैवेंडर
आकार - 66 * 142 मिमी
चित्र - रानी की वाव (गुजरात)

● 200 रुपये के नए नोट
रंग - चमकीला पीला
आकार - 66 * 146 मिमी
चित्र - सांची स्तूप (एमपी)

● 500 रुपये के नए नोट
रंग - स्टोन ग्रे
आकार - 66 * 150 मिमी
चित्र - लाल किला (दिल्ली)

● 2000 रुपये के नए नोट
रंग - मैजेंटा
आकार - 66 * 166 मिमी
चित्र - मंगलयान

भारत की प्रमुख चित्रकला और संबंधित राज्य



❖ "मांर्डणा" ➠ राजस्थान

❖ “फड़" ➠ राजस्थान

❖ "लघु" ➠ राजस्थान

❖ "गोंर्ड" ➠ मध्यप्रदेश

❖ “बाघ" ➠ मध्यप्रदेश

❖ “कोल्लम" ➠ तमिलनाडु

❖ "तंजौर" ➠ तमिलनाडु

❖ "चैरियल" ➠ तेलंगाना

❖ "फुलकारी" ➠ पंजाब

❖ "पट्टचित्र" ➠ उडीसा

❖ "कालीघाट" ➠ पश्चिम बंगाल

❖ “वारली" ➠ महाराष्ट्र

❖ “रंगवाली" ➠ कर्नाटक

❖ "पिथोरा" ➠ गुजरात

❖ "थांका" ➠ हिन्दूधर्म

❖ "चिनकारी" ➠ लखनऊ

❖ "कलमकारी" ➠ आंध्रप्रदेश

❖ "मुग्गुलु" ➠ आंध्र प्रदेश

❖ "अरिपन" ➠ बिहार

❖ "मधुबनी" ➠ बिहार

❖ "अल्पना" ➠ पश्चिम बंगाल

❖ "अथिया" ➠ गुजरात

❖ "रंगोली" ➠ महाराष्ट्र

❖ "अरोफ" ➠ हिमाचल प्रदेश

❖ "कलमा जट्टू" ➠ केरल

❖ "ऐपन" ➠ उत्तराखंड

❖ "चौक पूर्णा " ➠ उत्तर प्रदेश

Thursday 7 January 2021

नदी परियोजना

🧿 इडुक्की परियोजना- पेरियार नदी- केरल

🧿 उकाई परियोजना- ताप्ती नदी- गुुजरात

🧿 काकड़ापारा परियोजना- ताप्ती नदी- गुुजरात

🧿 कोलडैम परियोजना- सतलुज नदी- हिमाचल प्रदेश

🧿 गगासागर परियोजना- चम्बल नदी- मध्य प्रदेश

🧿 जवाहर सागर परियोजना- चम्बल नदी- राजस्थान

🧿 जायकवाड़ी परियोजना- गोदावरी नदी- महाराष्ट्र

🧿 टिहरी बाँध परियोजना- भागीरथी नदी- उत्तराखण्ड

🧿 तिलैया परियोजना- बराकर नदी- झारखंड

🧿 तलबुल परियोजना- झेलम नदी- जम्मू और कश्मीर

🧿 दर्गापुर बैराज परियोजना- दामोदर नदी- पश्चिम बंगाल

🧿 दलहस्ती परियोजना- चिनाब नदी- जम्मू और कश्मीर

🧿 नागपुर शक्ति गृह परियोजना- कोराडी नदी- महाराष्ट्र

🧿 नागार्जुनसागर परियोजना- कृष्णा नदी- आन्ध्र प्रदेश

🧿 नाथपा झाकरी परियोजना- सतलज नदी- हिमाचल प्रदेश

🧿 पचेत बांध- दामोदर नदी- झारखंड

🧿 पोचम्पाद परियोजना- महानदी- कर्नाटक

🧿 फरक्का परियोजना- गंगा नदी- पश्चिम बंगाल

🧿 बाणसागर परियोजना- सोन नदी- मध्य प्रदेश

🧿 भाखड़ा नांगल परियोजना- सतलज नदी- हिमाचल प्रदेश 

🧿 भीमा परियोजना - पवना नदी- तेलंगाना

🧿 माताटीला परियोजना - बेतवा नदी- उत्तर प्रदेश

🧿 रजीत सागर बांध परियोजना - रावी नदी- जम्मू और कश्मीर

🧿 राणा प्रताप सागर परियोजना - चम्बल नदी - राजस्थान 

🧿 सतलज परियोजना- चिनाब नदी - जम्मू और कश्मीर 

🧿 सरदार सरोवर परियोजना - नर्मदा नदी - गुुजरात 

🧿 हिडकल परियोजना - घाटप्रभा परियोजना- कर्नाटक

राष्ट्रीय आंदोलन की महत्वपूर्ण घटनाएं



►1904 ➖ भारतीय विश्वविद्यालय अधिनियम पारित

►1905 ➖ बंगाल का विभाजन

►1906 ➖ मुस्लिम लीग की स्थापना

►1907 ➖ सूरत अधिवेशन, कांग्रेस में फूट

►1909 ➖ मार्ले-मिंटो सुधार

►1911 ➖ ब्रिटिश सम्राट का दिल्ली दरबार

►1916 ➖ होमरूल लीग का निर्माण

►1916 ➖ मुस्लिम लीग-कांग्रेस समझौता (लखनऊ पैक्ट)

►1917 ➖ महात्मा गाँधी द्वारा चंपारण में आंदोलन

►1919 ➖ रौलेट अधिनियम

►1919 ➖ जलियाँवाला बाग हत्याकांड

►1919 ➖ मांटेग्यू-चेम्सफोर्ड सुधार

►1920 ➖ खिलाफत आंदोलन

►1920 ➖ असहयोग आंदोलन

►1922 ➖ चौरी-चौरा कांड

►1927 ➖ साइमन कमीशन की नियुक्ति

►1928 ➖ साइमन कमीशन का भारत आगमन

►1929 ➖ भगतसिंह द्वारा केन्द्रीय असेंबली में बम विस्फोट

►1929 ➖ कांग्रेस द्वारा पूर्ण स्वतंत्रता की माँग

►1930 ➖ सविनय अवज्ञा आंदोलन

►1930 ➖ प्रथम गोलमेज सम्मेलन

►1931 ➖ द्वितीय गोलमेज सम्मेलन

►1932 ➖ तृतीय गोलमेज सम्मेलन

►1932 ➖ सांप्रदायिक निर्वाचक प्रणाली की घोषणा

►1932 ➖ पूना पैक्ट

►1942 ➖ भारत छोड़ो आंदोलन

►1942 ➖ क्रिप्स मिशन का आगमन

►1943 ➖ आजाद हिन्द फौज की स्थापना

►1946 ➖ कैबिनेट मिशन का आगमन

►1946 ➖ भारतीय संविधान सभा का निर्वाचन

►1946 ➖ अंतरिम सरकार की स्थापना

►1947 ➖ भारत के विभाजन की माउंटबेटन योजना

►1947 ➖ भारतीय स्वतंत्रता प्राप्ति

Sunday 3 January 2021

महत्वपूर्ण पुस्तकें व उनके लेखक



01. अकबरनामा - अबुल फजल
02. अष्टाध्यायी - पाणिनी
03. इंडिका  - मेगास्थनीज
04. कामसूत्र - वात्स्यायन
05. राजतरंगिणी - कल्हण
06. स्पीड पोस्ट - सोभा-डे
07. आइने-ए-अकबरी - अबुल फजल
08. डिवाइन लाईफ - शिवानन्द
09. इटरनल इंडिया - इंदिरा गांधी
10. माई टुथ  - इंदिरा गांधी
11. मिलिन्दपन्हो - नागसेन
12. शाहनामा - फिरदौसी
13. बाबरनामा  बाबर
14. अर्थशास्त्र - चाणक्य
15. हुमायूँनामा - गुलबदन बेगम
16. विनय पत्रिका - तुलसीदास
17. गीत गोविन्द  - जयदेव
18. बुद्धचरितम् - अश्वघोष
19. यंग इंडिया - महात्मा गांधी
20. मालगुडी डेज -  आर०के० नारायण
21. काव्य मीमांसा -  राजशेखर
22. हर्षचरित -  वाणभट्ट
23. सत्यार्थ-प्रकाश -  दयानंद सरस्वती
24. मेघदूत - कालिदास
25. मुद्राराक्षस - विशाखदत्त
26.हितोपदेश - नारायण पंडित
27. अंधा विश्वास -  सगारिका घोष
28. गाइड - आर०के० नारायण
29. ए सूटेबल बाय -  विक्रम सेठ
30. लाइफ़ डिवाइन  - अरविन्द घोष

भौतिक राशियों से संबंध



1. *क्षेत्रफल Area*= लंबाई × चौड़ाई

2. *आयतन Volume* =लंबाई×चौड़ाई×ऊंचाई

3. *द्रव्यमान(Mass)*= घनत्व Density द्रव्यमान/आय

4. *आवृत्ति Frequency*= 1/आवर्तकाल

5. *वेग Velocity*= विस्थापन/समय

6. *चाल Speed*= दूरी/समय

7. *त्वरण Acceleration*= वेग/समय

8. *बल Force*= द्रव्यमान × त्वरण

9. *आवेग Impulse*= बल × समय

10. *कार्य Work*= बल × दूरी

11. *ऊर्जा Energy*= बल × दूरी

12. *शक्ति Power*= कार्य/समय

13. *संवेग Momentum*= द्रव्यमान × वेग

14. *दाब Pressure*= बल/क्षेत्रफल

15. *प्रतिबल Stress* बल/क्षेत्रफल

16. *विकृति Strain* विमा में परिवर्तन/मूल विमा

17. *प्रत्यास्थता गुणांक Coefficient of Elasticity*= प्रतिबल/विकृति

18. *पृष्ठ तनाव Surface Tension*= बल/लंबाई

19. *पृष्ठ ऊर्जा Surface Energy*= ऊर्जा/क्षेत्रफल

20. *वेग प्रवणता Velocity Gradient*= वेग/दूरी

21. *दाब प्रवणता Pressure Gradient*= दाब/दूरी

22. *श्यानता गुणांक Coefficient of Viscosity*= बल/(क्षेत्रफल× वेग प्रवणता)

23. *कोण Angel*= चाप/त्रिज्या

24. *त्रिकोणमितीय अनुपात Trigonometric Ratio*= लंबाई/लंबाई

25. *कोणीय वेग Angular Velocity*= कोण/समय

26. *कोणीय त्वरण Angular Acelleration*= कोणीय वेग/समय

27. *कोणीय संवेग Angular Momentum*= जड़त्व आघूर्ण × कोणीय वेग

28. *जड़त्व आघूर्ण Moment of Inertia*= द्रव्यमान× (परिभ्रमण त्रिज्या)2

29. *बल आघूर्ण Torque*= बल × दूरी

30. *कोणीय आवृत्ति Angular Frequency*= 2π × आवृत्ति

31. *गुरुत्वीय सार्वत्रिक नियतांक Universal Constant of Gravity*= बल× (दूरी)2/(द्रव्यमान)2

32. *प्लांक नियतांक Plank’s Constant*= ऊर्जा/आवृत्ति

33. *विशिष्ट उष्मा Specific Heat*= उष्मीय ऊर्जा/(द्रव्यमान× ताप)

34. *उष्मा धारिता Heat Capacity*= ऊष्मीय ऊर्जा/ताप

35. *बोल्टजमान नियतांक Boltzmann’s Constant*= ऊर्जा/ताप

36. *स्टीफन नियतांक Stefan’s Constant*= (ऊर्जा/क्षेत्रफल× समय)/(ताप)4

37. *गैस नियतांक Gas constant*= (दाब× आयतन)/(मोल× ताप )

38. *आवेश Charge*= विद्युत धारा × समय

39. *विभवातंर Potential Difference*= कार्य/आवेश

40. *प्रतिरोध Resistance*= विभवांतर/विद्युत धारा

41. *धारिता Capacity* आवेश/विभवांतर

42. *विद्युत क्षेत्र Electric Field*= वैद्युत बल/आवेश

43. *चुम्बकीय क्षेत्र Magnetic Field*= बल/(विद्युत धारा× लंबाई)

44. *चुम्बकीय फ्लक्स Magnetic Flux*= चुम्बकीय क्षेत्र × लंबाई

45. *प्रेरकत्व Inductance*= चुम्बकीय फ्लक्स/विद्युत धारा

46. *वीन नियतांक Wein’s Constant*= तरंगदैर्ध्य ×ताप

47. *चालकता Conductivity*= 1/प्रतिरोध

48. *एंट्रॅापी Entropy*= ऊष्मीय ऊर्जा / ताप

49. *गुप्त उष्मा Latent heat*= उष्मीय ऊर्जा / द्रव्यमान

50. *तापीय प्रसार गुणांक Coefficient of Thermal Expansion*= विमा में परिवर्तन / (मूल विमा × ताप )

51. *आयतन प्रत्यास्थता गुणांक Bulk Modulus*= ( आयतन × दाब में परिवर्तन )/आयतन में परिवर्तन

52. *वैद्युत प्रतिरोधकता Electric Resistance*= ( प्रतिरोध × क्षेत्रफल )/ लंबाई

53. *वैद्युत द्विध्रुव आघूर्ण Electric Dipole Moment*= बल आघूर्ण / विद्युत क्षेत्र

54. *चुम्बकीय द्विध्रुव आघूर्ण Magnetic Dipole Moment*= बल आघूर्ण / चुम्बकीय क्षेत्र

55. *चुम्बकीय क्षेत्र प्रबलता*= चुम्बकीय आघूर्ण / आयतन

56. *अपवर्तनांक Refractive Index*= निर्वात में प्रकाश की चाल/माध्यम में प्रकाश की चाल

57. *तरंग संख्या Wave Number*= 2π / तरंगदैर्ध्य

58. *विकिरण शक्ति Radiant Power*= उत्सर्जित ऊर्जा / समय

59. *विकिरण तीव्रता Radiant Intensity*= विकिरण शक्ति / घन कोण

60. *हबल नियतांक Hubble Constant*= पश्च सरण चाल /दूरी